RIVM: na 1000 dagen komt einde coronapandemie mogelijk in zicht

Voorbij is de coronapandemie zeker nog niet, maar de situatie begint er wel steeds beter uit te zien. Als er in de komende maanden niets geks gebeurt, komt het einde in zicht, en de beruchte 'code zwart' in de zorg is voorlopig ver weg. Dat zegt Susan van den Hof, hoofd van het Centrum voor Epidemiologie en Surveillance van Infectieziekten van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Komende dinsdag is de duizendste dag van de coronacrisis in Nederland. Bijna drie jaar geleden, op 27 februari 2020, kreeg een man uit het Brabantse Loon op Zand te horen dat hij het virus had opgelopen. De toenmalige zorgminister Bruno Bruins maakte die eerste bevestigde besmetting bekend in een rechtstreekse tv-uitzending. Het virus verspreidde zich daarna snel. Een groot deel van de bevolking zal besmet raken, waarschuwde premier Rutte een paar weken later. Dat is uitgekomen. De teller staat nu op ruim 8,5 miljoen positieve tests en bijna 23.000 geregistreerde sterfgevallen. De werkelijke aantallen zijn hoger.

In de laatste weken heeft het coronavirus het echter opvallend moeilijk om zich nog te verspreiden. Het aantal positieve tests daalt snel, terwijl dit in het najaar juist zou moeten toenemen. Volgens het RIVM komt dit doordat mensen bescherming hebben opgebouwd en minder vatbaar zijn door vaccinaties, door de zomergolf en de najaarsgolf en door eerdere besmettingen.

"De situatie is nu heel anders dan in voorgaande jaren in november. Twee jaar geleden was nog niemand gevaccineerd. Vorig jaar wel, maar hadden we de ziekmakendere deltavariant. Nu is onze uitgangssituatie veel beter", zegt Van den Hof. Ze doet geen voorspellingen voor de komende winter en de periode daarna, maar zegt wel: "Al bijna een jaar lang zien we alleen maar verschillende versies van de omikronvariant. Dat biedt perspectief, de vorige varianten duurden veel korter. Als omikron blijft, ben ik redelijk optimistisch. Ik ben ook minder bang voor code zwart. Als deze winter niets geks gebeurt, zijn we waarschijnlijk aan het einde gekomen."

Het einde van de pandemie betekent niet het einde van het coronavirus, want het virus verdwijnt niet meer, benadrukt Van den Hof. Mensen zullen besmet blijven raken, patiënten zullen erdoor in ziekenhuizen blijven belanden en er zullen ook in de toekomst mensen aan overlijden. "Maar dan wordt het een voorspelbare seizoensziekte. Dan hebben we er een virus bij waar we goed mee hebben leren leven. En risicogroepen blijven we dan vaccineren, zoals we ook met de griepprik doen."

Het is wel belangrijk dat Nederland zich voorbereidt, want over een paar jaar komt er misschien een nieuwe pandemie, zegt Van den Hof. "We hebben veel dingen opgezet. Ik zou die graag bestendigen en uitbouwen, zodat we bij een volgende epidemie flexibeler zijn en sneller en beter inzicht krijgen in wat er gebeurt. Het meten van virusdeeltjes in het rioolwater, bijvoorbeeld. Misschien kan dat binnenkort wel wat minder, maar als we het weer nodig hebben, moeten we snel kunnen opschalen."