Johan Cruijff: 'Je krijgt maar één lichaam'

De door ziekte getroffen Johan Cruijff (68) staat ook op medisch terrein zijn mannetje. De op vele gebieden vaak geciteerde ervaringsdeskundige verbreidde na zijn hartoperatie in 1991 overal dezelfde wijze les: ,,Je krijgt maar één lichaam, daar moet je het de rest van je leven mee doen.''

Daar weet de voormalige kettingroker - bij wie longkanker is vastgesteld - inmiddels alles van. De dood van zijn vader Manus in 1959 (de latere stervoetballer was toen amper twaalf jaar oud) was een zeer ingrijpende gebeurtenis in zijn leven. De vroege en plotselinge hartdood van zijn vader weerhield Johan Cruijff er echter niet van te gaan roken. In zijn gloriejaren als voetballer (o.a. Ajax, Barcelona) joeg hij dagelijks de brand in tachtig sigaretten, aldus de Duitse omroep ARD. Vier pakjes op een dag dus, ettelijke jaren achtereen.

Hij was daarmee in de jaren zestig en zeventig geen uitzondering. Roken was de norm in de kleedkamer. De in juli 2015 overleden spits Dick Nanninga rolde na de verloren WK-finale van 1978 in en tegen Argentinië meteen een sjekkie, als troost. Willem van Hanegem, Wim Suurbier, Johnny Rep, er was bijna geen international die niet rookte.

Gezondheidsactivist

De populariteit van 'De Verlosser’ als voorbeeldfiguur voor een rokende generatie kwam ook de sigarettenindustrie goed uit. Cruijff werd midden jaren zeventig door Roxy Dual Filter ingezet voor de campagne 'Rook Verstandig’. Cruijff vond het - naar eigen zeggen - de lekkerste teer- en nicotinearme sigaret. En hij hield zichzelf voor de gek door te stellen dat hij door zijn merkkeuze slechts de helft aan schadelijke stoffen binnenkreeg, in vergelijking met andere merken. ,,Ik vind: als je rookt, moet je wel verstandig roken.''

In 1991, op 44-jarige leeftijd, kreeg hij een hartinfarct en onderging hij een hartoperatie. Sindsdien heeft de anti-rooklobby er een gezondheidsactivist bij. Als trainer van Barcelona stapte hij van sigaretten over op Chupa Chups, een Spaans lollymerk. Het voorbeeld werd nagevolgd, de verkoop van dit snoep schoot omhoog.

Gezonde levensstijl

Ook zette hij zich met zijn Johan Cruyff Welfare Foundation in als pleitbezorger voor een gezonde levensstijl. Het laten sporten van de jeugd via de zogenoemde Cruyff Courts is daarvan slechts een voorbeeld. Verder werd hij ambassadeur van De Gezonde Zaak, een initiatief om mensen vaker en beter te laten werken aan hun vitaliteit. Bij de introductie sprak hij op onnavolgbare wijze: ,,Je kan je maar beter goed voelen dan slecht.''

Cruijff kan zich als filosoof van het volk waarschijnlijk ook wel vinden in zijn eigen woorden, in 1994 uitgesproken tegen het journalistenduo Barend & Van Dorp: ,,Vaak heb iets in het leven waarschijnlijk een noodzaak.'' Cruijff zou Cruijff niet zijn als hij zijn ziekte niet zou gebruiken voor een beter begrip over longkanker.