We kunnen heel snel beslissen of iemand deugt of niet. Dat gaat in een fractie van een seconde. En vervolgens geloven we ook in ons oordeel. Mensen beslissen of iemand betrouwbaar is of niet wanneer ze voor het eerst naar het gezicht van de andere persoon kijken. Helaas hebben onderzoekers ontdekt dat we er vaak naast zitten.
"Het identificeren van betrouwbare anderen is heel belangrijk voor mensen", schrijven psychologen en gedragseconomen rond Bastian Jaeger in een studie in het tijdschrift Evolution and Human Behaviour . Samenwerking, onmisbaar voor de sociale wezens die we zijn, is alleen mogelijk als beide partijen zich aan de afspraken houden en elkaar vertrouwen.
Veel hangt af van een juist oordeel of de ander te vertrouwen is: een deal kan mislukken, een relatie kan uitlopen op een ramp, of het wereldwijde veiligheidssysteem kan in puin liggen.
De sterkste indruk van iemands betrouwbaarheid komt van zijn gezicht. Een gezicht dat vertrouwen wekt, wordt gekenmerkt door een oogcontour die een bijna verbaasde indruk wekt. De mond komt zachtjes omhoog in de hoeken, de wenkbrauwen komen iets boven de neusbrug uit. De meeste mensen komen tot dezelfde conclusie bij het beoordelen van gezichten die aan die specificaties voldoen. Men is het er snel over eens wie als betrouwbaar wordt beschouwd - maar is dat ook zo?
Onderzoekers lieten proefpersonen foto's zien van mensen waarvan de onderzoekers wisten of ze betrouwbaar zijn of niet. De proefpersonen bakten er niet veel van. Als ze het goed hadden was dat eerder geluk dan wijsheid. En ze zaten er vaak naast.
Vermoedelijk zitten wij er dus in het echt ook vaak naast. En we baseren wel vaak onze handelen op die eerste indruk.
Dit is ook bekend uit onderzoeken: rechtelijke uitspraken, sollicitaties of investeringen zijn vaak afhankelijk van de indruk die iemand maakt.