Niet alleen onze jeugdherinneringen zijn gekleurd: ons geheugen faalt al na een paar seconden

Van een vakantie onthouden we vooral de mooie momenten en de pijn van een bevalling is ook al snel vergeten. Dat ons geheugen bepaald niet feilloos is, is geen nieuws. Wel opmerkelijk is dat het ons al na een paar seconden in de steek laat.

"Zelfs op de kortst mogelijke termijn is ons geheugen niet volledig betrouwbaar", vertelt onderzoeker Marte Otten van de Universiteit van Amsterdam in The Guardian. "Vooral als we sterke verwachtingen hebben over hoe de wereld zou moeten zijn, gaan we al na een paar seconden de gaten van ons geheugen invullen op basis van die verwachtingen."

Letters onthoudenOm dat idee te bevestigen lieten de onderzoekers proefpersonen bij wijze van experiment zes of acht letters zien, waarvan er een of twee in spiegelbeeld waren. Na enkele seconden kregen de deelnemers een tweede letterreeks te zien, die ze moesten negeren, maar die wel diende als afleiding. Daarna werd hen gevraagd een bepaalde letter te selecteren die in de eerste reeks voorkwam. Daarbij moesten ze aangeven hoeveel vertrouwen ze hadden in hun keus.

In 37 procent van de gevallen beweerden de proefpersonen een echte letter te hebben gezien terwijl hij in spiegelbeeld stond. Daarbij gaven ze ook nog aan er veel vertrouwen in te hebben dat ze de juiste keus hadden gemaakt. Andersom gebeurde veel minder vaak: slechts 11 procent van de keren zeiden de proefpersonen iets in spiegelbeeld te hebben gezien terwijl dat niet zo was.

Falend geheugenDe foute waarnemingen komen volgens de onderzoekers voort uit onze kennis van het alfabet en zijn dus gebaseerd op onze verwachtingen. Het aantal fouten nam toe naar mate er meer tijd tussen de letterreeksen zat of er meer afleiding was, maar dat gold alleen als het om een gespiegelde letter ging. Het maakt eens te meer duidelijk dat de foute waarnemingen voortkomen uit een falend kortetermijngeheugen.

Dit invullen van waarnemingen op basis van onze verwachtingen kan leiden tot misvattingen in de communicatie in het dagelijks leven. Zo wijst Otten op de interpretatie van de toon waarop iemand iets zegt. "Zo denk je bijvoorbeeld dat een vrouw iets op een heel boze of bezorgde toon zegt, maar dat is je geheugen dat de waarneming inkleurt, gebaseerd op je aannames over hoe vrouwen zijn", klinkt het.

Bron(nen): The Guardian PLOS One