Ik ben een vervelend persoon, dat is wetenschappelijk bewezen. Kan ik mijn persoonlijkheid veranderen?

Samenleving
woensdag, 23 april 2025 om 11:01
anp 444480541
Een journalist met een kritische geest ontdekt dat haar chagrijnigheid niet het eindstation hoeft te zijn.
“Iedere vriendengroep heeft z’n rollen. De planner, het luisterend oor... en dan was daar ik: de mopperkont. “De kritische tiener”, grapte een vriendin laatst. En hoewel ze het luchtig bedoelde, raakte het iets diepers. Want is kritisch zijn gewoon wie ik ben, of is het een maskertje waarachter iets schuilgaat dat ik liever niet laat zien?”, schrijft journalist Elle Hunt in The Guardian.
Persoonlijkheid op de snijtafel
Ze was nieuwsgierig naar hoe ‘onaardig’ ze werkelijk was en deed daarom een big five-persoonlijkheidstest. Deze meet vijf hoofddimensies: openheid, consciëntieusheid, extraversie, neuroticisme en – jawel – vriendelijkheid. Het hoogst bleek zij op openheid te scoren. Maar vriendelijkheid kreeg slechts een magere 33 op 100. Ai.
Betekent dat dan dat ze gedoemd is tot het leven als kritische kluizenaar? Niet per se. Journalist Olga Khazan dook eerder zelf in dit vraagstuk. In haar boek Me, But Better beschrijft ze hoe ze bewust probeerde extraverter en aangenamer te worden – een jaar lang.
Verandering is mogelijk (maar lastig)
Volgens Khazan is vriendelijkheid de moeilijkste eigenschap om te veranderen. Maar onmogelijk is het zeker niet. De sleutel ligt in twee dingen: geloven dat je kunt veranderen, en het gedrag bij je nieuwe ‘ik’ daadwerkelijk oefenen. “Fake it ‘til you make it”, zegt ze. En dus ging Khazan op improvisatieles, gaf ze feestjes en sloot zich aan bij sociale groepen.
De eerste weken voelde dat alsof je spinazie eet terwijl je een marathon loopt. Maar met de tijd werd het minder geforceerd; zelfs prettig. “Het voelt steeds minder als iets dat je moet doen en meer als iets dat je wílt doen”, aldus Khazan.
1% vriendelijker is ook winst
“Zelf begon ik me tijdens gesprekken af te vragen: wil iemand nu mijn mening, of kan ik beter een vraag stellen? In plaats van kritiek uiten, probeerde ik ook te benoemen wat ik wél goed vond. En als ik tóch negatief werd, merkte ik: vaak ben ik dan moe, ongemakkelijk, of probeer ik met mijn commentaar energie te creëren”, schrijft Hunt.
“Nee, ik ben nog geen heilige geworden. Maar misschien wel 1% vriendelijker. En dat is oké. Zoals schrijver Gretchen Rubin zegt: “Accepteer jezelf, maar verwacht ook beter van jezelf.” Een kleine stap voor de mopperkont, een grote voor mijn sociale leven.”