Waarom machtige mensen vaak zo egoïstisch en asociaal zijn

Machtige mensen zijn gemiddeld egoïstischer, hebben minder moreel besef en het ontbreekt ze niet zelden aan inlevingsvermogen. Dat zijn de conclusies die wetenschappers trekken na diverse experimenten. Maar wordt wie macht heeft nu een naar mens of komen nare mensen relatief vaak aan de macht? Wetenschappelijk tijdschrift zocht het uit. Dacher Keltner, hoogleraar psychologie aan de University of California, deed jarenlang onderzoek naar de invloed van macht op de persoonlijkheid. Hij constateert dat macht egoïstisch, onbeleefd en respectloos maakt. Ook ga je ten onrechte in je eigen buitengewone kwaliteiten geloven. Hoe meer gezag, hoe sterker al deze effecten zijn, vult hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Amsterdam Gerben van Kleef aan. "Op het moment dat iemand invloed krijgt, verandert er van alles in zijn denken en doen. Het geeft vaak vrijheid. Je hoeft weinig verantwoording af te leggen voor wat je doet, en je kunt je dus ook meer permitteren." Zowel mannen en vrouwen veranderen door macht. Van Kleef: "In het laboratorium kun je binnen een half uur deze effecten al opwekken door de ene proefpersoon meer autoriteit te geven dan de ander. Zet hem op een grote leren stoel met een bordje ‘manager’ en hij gedraagt zich naar zijn titel." De hoogleraar vervolgt: "Hoge piefen komen vaak te laat, praten hard, vallen een ander vaker in de rede, leggen hun voeten op tafel of gaan uitgebreid zitten bellen tijdens een vergadering. Allemaal manieren om te laten zien: ik ben hier de baas." Er zijn talloze experimenten die bewijs leveren. Zo zijn machtige mensen minder dan anderen geneigd om een persoon die een zielig verhaal vertelt te troosten en pakt een willekeurig gekozen leider in een groepje van vier twee keer zo vaak als de rest het vijfde koekje op een schaal. Ook bleek uit onderzoek dat in een groep van 1.300 proefpersonen 26,3 procent zijn partner weleens had bedrogen. Dat waren vrijwel allemaal mensen op een hoge positie. Studies tonen verder aan dat autoritaire karakters het eerder gerechtvaardigd vinden om geen belasting te betalen, om hoge onkosten te declareren of om te hard te rijden. Macht maakt je kortom tot een heel naar persoon en hypocriet bovendien. De Duitse Universität zu Köln ontdekte dat machtige mensen regels heel belangrijk vinden, maar dan met name regels voor andere mensen. Maar maakt macht je tot een vervelend mens of grijpen vervelende personen eerder de macht? Het is een wisselwerking concluderen de wetenschappers. Als je al egoïstisch en narcistisch bent, kies je wellicht sneller voor een commerciële functie die je naar de top brengt. De bedrijfscultuur en het bonussysteem belonen je egoïstische gedrag vervolgens waardoor het sterker wordt. Je wordt steeds immoreler. Daardoor krijg je een steeds hogere positie waarbij je nog minder gecontroleerd wordt en makkelijker toegang hebt tot geld, wat corruptie in de hand werkt. Daartegenover staan uiteraard ook mensen die door respect en expertise de top bereiken en wél sociaal zijn. Die zullen niet ineens veranderen in asociale machtswellustelingen.

Bron(nen): Quest