Een eeuwenoud technisch wonder houdt wetenschappers al meer dan honderd jaar bezig. Het Antikythera-mechanisme, gevonden in een Grieks scheepswrak, leek eerst op een soort oude sterrenkundige computer. Maar nieuw onderzoek werpt een verrassend ander licht op het apparaat.
Het verhaal begint in 1901, toen duikers op zoek naar sponzen een unieke vondst deden bij het Griekse eiland Antikythera. Ze haalden een ingewikkeld mechanisch apparaat naar boven dat ongeveer tweeduizend jaar oud bleek te zijn. Met een draaihendel kon je er kennelijk de tijd mee bijhouden en zelfs voorspellen wanneer bepaalde hemellichamen zouden verschijnen.
Argentijnse natuurkundigen hebben het mechanisme nu tot in detail nagebootst op de computer. De simulatie laat zien dat het apparaat waarschijnlijk helemaal niet zo goed werkte als eerder gedacht. De tandwielen zouden zo vaak vast komen te zitten dat het ding nauwelijks bruikbaar was, tenminste, als het eruitzag zoals we nu denken.
Driehoekige tandwielen
De onderzoekers keken vooral naar twee dingen: de vorm van de tandwielen (driehoekige tanden, best ongewoon) en hoe precies ze op elkaar aansloten. Die vreemde driehoekige tanden bleken verrassend genoeg niet het probleem. Het was juist de onregelmatige afstand tussen de tandwielen die voor storing zorgde.
Dit bracht hen op een intrigerende gedachte: misschien was het mechanisme wel helemaal geen serieus wetenschappelijk instrument, maar gewoon een slim stukje speelgoed. Toch twijfelen ze ook aan deze theorie. Het apparaat is namelijk met veel vakmanschap en precisie gemaakt. Mogelijk heeft het jarenlange verblijf op de zeebodem de tandwielen aangetast. Het mysterie van het Antikythera-mechanisme is dus nog lang niet opgelost.