CvdM: Omroepbestel is verouderd en moet anders

Het Nederlandse omroepbestel dreigt in de huidige vorm aansluiting te missen bij de huidige tijd. Het systeem is niet ingericht op de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en de verandering van de mediamarkt. Die conclusies trekt het Commissariaat van de Media in een rapport dat dinsdag is gepresenteerd. De nadruk ligt te veel op organisaties in plaats van inhoud, de verantwoordelijkheid van het bestel is te versnipperd en het is onduidelijk wie in het bestel exact welke taken en verantwoordelijkheden draagt.

Een bijstelling van het bestel op losse onderdelen lost de grote knelpunten niet op en leidt alleen maar tot nieuwe problemen, aldus de toezichthouder. Als er geen veranderingen worden doorgevoerd, zal het bestel in de toekomst steeds meer losse omroeporganisaties kennen met steeds minder maatschappelijke binding, waarschuwt het CvdM. Ook komt de journalistieke kwaliteit van het media-aanbod nog verder onder druk te staan en dreigen jongeren helemaal af te haken.

Als het aan het Commissariaat voor de Media ligt, zou er een bestel komen met een breed, onafhankelijk, pluriform media-aanbod dat kijkers helpt een mening te vormen. In een herzien bestel moet de publieke media-opdracht in een meer centrale vorm worden aangestuurd en moet duidelijk worden gekeken wat de toegevoegde waarde is voor bepaalde content binnen het bestel.

'Systeem uit 1920 past niet meer'

Volgens de waakhond heeft een transitie alleen kans van slagen als alle partijen in het huidige mediabestel zich met een "brede en ruimdenkende blik" aansluiten bij het plan. "De transitie vergt moed, inzet en veranderbereidheid", beklemtoont het Commissariaat. Het is overigens logisch dat het bestel niet meer voldoet. "Het huidige mediabestel komt voort uit de tijd dat de Nederlandse samenleving in ideologische zuilen verdeeld was", stelt het rapport. Dit systeem was "in 1920 een logische en bij de samenleving passende inrichtingsvorm".

Voormalig mediaminister Arie Slob vroeg in 2021 om de reflectie nadat hij twee nieuwe aspirant-omroepen toeliet tot het bestel: Zwart en Ongehoord Nederland. De concrete vraag van Slob was of de huidige criteria om nieuwe omroepen toe te laten nog wel voldoen.

De reflectie van het Commissariaat is het tweede rapport in korte tijd dat oproept tot een verandering in het systeem. Ook ombudsman Margo Smit stelde recent na haar onderzoek naar klachten over de journalistieke kwaliteit van Ongehoord Nederland dat de Nederlandse Publieke Omroep problemen ondervindt met haar transparantie en de helderheid van communicatie naar het publiek toe. Volgens de Ombudsman staat de geloofwaardigheid van 'Hilversum' op het spel.