Feiten en fabels over 'stresshormoon' cortisol: 'Stop je hoofd in een ijsbad'

Op sociale media is een hype losgebarsten rondom het onderwerp cortisol. Er wordt een heleboel onzin de wereld in geslingerd door influencers die niet gehinderd worden door enige vorm van kennis. Kort slapen? Te weinig cortisol. Lang slapen? Te veel cortisol. Zweetlucht onder de oksels? Ja hoor, ook dat zou komen door een overschot aan cortisol. Is er überhaupt iets waar van al die verhalen en tips over 'cortisol-disbalans'? En hoe vaak komt zo’n disbalans eigenlijk echt voor?

Scroll eens door Instagram en je krijgt de meest uiteenlopende adviezen voor je kiezen. Een van de populairste: dompel je gezicht elke ochtend drie keer 10 seconden onder in een kom met ijswater. Of wat dacht je van een dagelijkse wandeling van een half uur? En dan is er nog de suggestie om vette vis te eten om je cortisol-spiegel te temmen.

Internist-endocrinoloog Martijn Brouwers van het Maastricht UMC+ kan er kort over zijn: “Deze oplossingen zijn onzin.” Brouwers, die zich bezighoudt met hormonen en stofwisseling, weet als geen ander hoe het écht zit met cortisol. “Natuurlijk is het gezond om elke dag een half uur te wandelen, dus dat moet je zeker doen. Al is je hoofd in een ijsbad duwen volgens mij niet heel verstandig, als daardoor al iets gebeurt op dit vlak, dan is het dat je cortisolniveau stijgt. En als je een probleem hebt met je cortisol, dan los je dat met de genoemde oplossingen zeker niet op.”

“Cortisol is een hormoon dat wordt gemaakt in de schors van onze bijnieren”, zegt de geneeskundige tegen rtl nieuws. “Als we fysieke (bijvoorbeeld een verwonding) of mentale stress (bijvoorbeeld door zenuwen of verdriet) hebben, dan maakt ons lichaam meer cortisol aan. Het hormoon zorgt er dan voor dat de juiste organen voorbereid zijn om het probleem te lijf te gaan.”

“Gedurende de dag fluctueert de hoeveelheid cortisol in ons bloed”, gaat Brouwers verder. “Als we opstaan is die het hoogste, als we naar bed gaan het laagst, en tussendoor kunnen door stress korte pieken ontstaan. Dit gaat bij bijna iedereen goed, in zeer zeldzame gevallen blijkt iemand een stoornis te hebben. Bijvoorbeeld het syndroom van Cushing, waardoor je te veel cortisol aanmaakt, of de ziekte van Addison, waardoor je te weinig cortisol aanmaakt. In een enkel geval heeft iemand te veel cortisol door chronische stress of een depressie.”