Is zwemmen en dippen in koud water écht goed voor de gezondheid?

vrijdag, 24 januari 2025 om 12:14

Zwemmen in de ijskoude zee, een plons in een ijsbad of een steenkoude douche; het idee dat blootstelling aan koud water je gezondheid een boost geeft, wint steeds meer aan populariteit. Maar wat zegt de wetenschap over de voordelen van zo’n frisse duik?

Eeuwenoude traditie

Koudwaterzwemmen is op het moment erg populair, maar het is verre van een nieuw fenomeen. In Oost-Europese en Scandinavische landen maken ijsbaden al eeuwenlang deel uit van de cultuur, en de wortels van deze praktijk gaan zelfs terug tot het oude Egypte.

Liefhebbers van koud water beweren dat het helpt bij het verminderen van spier- en gewrichtsontstekingen, het stimuleren van de stofwisseling en het verbeteren van slaap en libido. Maar hoe stevig staan deze claims als we ze onder de loep nemen?

Wat zegt de wetenschap?

Wetenschappelijke onderzoeken naar koud water brengen steeds vaker gezondheidsvoordelen aan het licht, vooral op het gebied van stemming en cognitieve functies. Zo toont onderzoek van het Bronfenbrenner Center for Translational Research, gepubliceerd in vakblad Physiology & Behavior, een aantal opvallende resultaten aan.

In deze studie dompelden dertien gezonde deelnemers zichzelf drie keer per week gedurende 10 minuten onder in water van 10 graden Celsius. Na vier weken bleek hun mentale flexibiliteit en verwerkingssnelheid verbeterd. Daarnaast rapporteerden ze minder slaapstoornissen en ervaarden ze minder zorgen.

Beter humeur en scherpere geest

Twee eerdere studies versterken dit beeld. Eén studie toonde aan dat een 20 minuten durende duik in koud oceaanwater leidt tot een significante afname van negatieve emoties zoals spanning, woede en vermoeidheid. In een ander experiment voelden deelnemers zich na vijf minuten in een koud bad energieker, trotser en meer geïnspireerd.

De verklaring voor deze effecten ligt mogelijk in het effect van koud water op het stresshormoon cortisol.

Stresshormoon

Cortisol is het hormoon dat je lichaam aanmaakt in stressvolle situaties; het zet je klaar voor een snelle reactie. Maar een chronisch verhoogd cortisolniveau kan leiden tot klachten zoals vermoeidheid, stemmingswisselingen en slapeloosheid.

Opvallend genoeg blijkt onderdompeling in koud water de cortisolspiegel niet te verhogen. Tijdens de koude plons blijft het niveau stabiel en neemt het in de uren erna zelfs af. Dit zou kunnen verklaren waarom koudwaterzwemmers een beter humeur en scherpere mentale prestaties ervaren.

Niet zonder risico

Toch is een ijskoude duik niet voor iedereen weggelegd. Koud water kan bij sommige mensen, zeker als ze niet goed voorbereid zijn, risico’s opleveren zoals onderkoeling, hyperventilatie of spierkrampen. Daarom is het belangrijk om nooit alleen in open water te zwemmen en vooraf een arts te raadplegen, vooral als je gezondheidsproblemen hebt.

Gezondheidsclaims rond koud water worden grotendeels ondersteund door wetenschappelijk onderzoek, maar voorzichtigheid is geboden. Let op: dit is geen medisch advies. Maak je je zorgen om je gezondheid, raadpleeg dan altijd een arts.

Bron: Metro