2013: Opnieuw duurder en ongezonder? 't Kan anders

De verwachtingen voor 2013 op het gebied van gezondheid December is de maand waarop columnisten terugkijken op wat er in het jaar dat ten einde loopt is gebeurd en in januari beginnen ze vol goede moed aan het vooruitkijken. Wat zal 2013 brengen? We leven in de tijd van de euro. Er wordt meer gesproken over wat het kost en nauwelijks nog over kwaliteit. De kosten in de zorg waren in 2012 weer gestegen. Dat gebeurt al gedurende de afgelopen 30 jaar. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat het in 2013 zal veranderen. De factoren die voor die kostenstijging verantwoordelijk zijn bestaan namelijk nog steeds: Vergrijzing van de bevolking en dus meer zorgvraag. Meer chronische ziekten door de moderne leefstijl (meer energierijk voedsel en minder beweging). Iedereen probeert wat meer te verdienen, ook de mensen die in de zorg werken. Personeelskosten in de zorg gaan dus geleidelijk omhoog. Innovaties in behandeling en zorg zijn vrijwel altijd kostbaarder dan wat we tot nu toe gebruikten en dus zal dat ook druk op de kosten geven. Je kunt niet verwachten dat het beleid om met dit probleem om te gaan drastisch zal veranderen. Politici toveren altijd de wonderlijke oplossing “Meer met minder” uit de hoge hoed. Wie vraagt wat dat betekent krijgt te horen dat “er nog efficiënter gewerkt moet gaan worden”. Maar het houdt een keer op met de pogingen een tube tandpasta zo efficiënt mogelijk helemaal leeg te knijpen. Wat er vervolgens gebeurt is dat de gebruikers van zorg dan maar wat meer moeten betalen. Dus de zorgpremies kosten wat meer, de eigen bijdrage wordt wat hoger en er vallen weer wat voorzieningen af die niet langer vergoed worden. Dat gaat allemaal het komende jaar door en als niet in 2013, dan in 2014. Het maakt niet uit welke politieke partij het doet en of men in de werking van de markt in de zorg gelooft of niet. Het is de martelgang van politici zonder visie en durf. Ik denk dat het anders kan en ik ben niet de enige. Dan moet je echter wel buiten de gebaande paden durven denken (en daaraan ook consequenties durven verbinden). Onze zorg is ´out of control´, sluit niet meer aan op de realiteit van onze tijd en is onbeheersbaar en onbetaalbaar. Vergrijzing van de zorg zul je als een gegeven moeten beschouwen en we moeten zo goed mogelijk voor mensen die aan het einde van hun leven ziek worden en ongemakken krijgen blijven zorgen. Daar komen we niet onderuit. Het zinloze geknutsel aan het oplossen van chronische aandoeningen via behandeling als het al te laat is, zou niet langer als belangrijkste dagtaak van de zorg moeten gelden. De zorg betalen voor hoeveel ze daarvan voorkomen is een mogelijkheid. Artsen anders leren denken, maar ook hun patiënten: ziekte als gevolg van leefwijze. Vervolgens een gezonde leefwijze vanzelfsprekend maken in plaats van – zoals nu – aanvaarden dat een leefwijze gepromoot wordt die tot steeds meer ongezondheid leidt. Meer dan een kwart van de volwassen bevolking in Nederland rookt. Slechts 27 procent van de Nederlanders eet voldoende verse groenten en fruit. We consumeren veel te veel junkfood en frisdrank. We blijken nog steeds niet in staat om producten in de supermarkt van begrijpelijke info over gezondheidswaarde te voorzien. Ik kan de lijst nog veel langer maken: daar valt iets aan te doen en dat hoeft niet veel te kosten. Mijn voorspelling voor 2013 zal zijn dat beleidmakers weer de durf niet zullen hebben de zorg die gebaseerd is op problemen en inzichten van 50 jaar geleden te resetten zodat we een zorg krijgen die past bij waar we nu voor staan. Ivan Wolffers, arts, publicts, hoogleraar