Wetenschappers ontdekken kleur die niemand ooit heeft gezien

Maak kennis met olo: het is geen groen, geen blauw, maar een kleur die daar vér bovenuit stijgt.

Na honderdduizenden jaren evolutie zouden mensen denken dat ze het volledige kleurenspectrum wel gezien hebben. Toch beweren Amerikaanse onderzoekers nu het tegendeel: zij hebben een kleur ervaren die volgens hen nooit eerder door een mens is waargenomen.

In een gewaagd – en omstreden – experiment kregen vijf proefpersonen laserpulsen in hun ogen, gericht op individuele kegeltjes in het netvlies. Door specifiek de M-kegeltjes (gevoelig voor middelgolvig licht) te stimuleren, omzeilden de wetenschappers de natuurlijke beperkingen van menselijke kleurwaarneming. De kleur die daardoor ontstond noemen ze olo.

Olo lijkt volgens de proefpersonen oppervlakkig op blauwgroen, maar die beschrijving doet volgens hen geen recht aan de ervaring. “We voorspelden vanaf het begin dat het eruit zou zien als een ongekende kleurprikkel, maar we hadden geen idee wat de hersenen ermee zouden doen”, zegt Ren Ng, elektrotechnisch ingenieur aan de Universiteit van Californië, Berkeley. “Het was verbluffend. Het is ongelooflijk verzadigd.”

De kleur kan niet weergegeven worden op beeldschermen of in drukwerk. De onderzoekers deelden een afbeelding van een turquoise vierkant als benadering, maar volgens visiewetenschapper Austin Roorda is dat slechts een schim van wat ze zagen. “Er is geen manier om die kleur over te brengen in een artikel of op een monitor”, zegt hij. “Het punt is juist dat dit niet de kleur is die wij zien. Het lijkt erop, maar verbleekt totaal bij de ervaring van olo.”

Normaal gesproken ontstaat kleurperceptie doordat licht van verschillende golflengtes de L-, M- en S-kegeltjes in het oog in wisselende mate activeert. Rood licht prikkelt vooral L-kegeltjes, blauw de S-kegeltjes. Maar er bestaat geen natuurlijk licht dat alléén de M-kegeltjes stimuleert.

De onderzoekers wisten dit te omzeilen door eerst de exacte locatie van M-kegeltjes op het netvlies in kaart te brengen. Vervolgens richtten ze met uiterste precisie een laserpuls op een enkel M-kegeltje. Het resultaat: een kleurvlek in het gezichtsveld, ongeveer twee keer zo groot als een volle maan, die normaal niet waarneembaar is.

Niet iedereen is overtuigd. “Het is geen nieuwe kleur”, zegt John Barbur, visiewetenschapper in Londen. “Het is een sterk verzadigd groen, enkel zichtbaar als alleen de M-kegeltjes geprikkeld worden.” Toch hopen de onderzoekers met hun ‘Oz vision’-techniek (vernoemd naar de Smaragden Stad) meer te leren over visuele verwerking, kleurenblindheid en oogziekten. Maar wie droomt van olo op zijn tv-scherm, moet geduld hebben. “Dit is fundamentele wetenschap”, aldus Ng. “Dit ligt ver voorbij de mogelijkheden van VR of smartphones.”

Bron: The Guardian