David Cameron produceert slechts verwarring

Vanochtend had David Cameron in Amsterdam een toespraak willen houden over de verhouding van Groot-Brittannië en de EU. Maar de speech werd afgelast, in verband met het gijzelingsdrama in Algerije, waar het Britse publiek op 'slecht nieuws' moet worden voorbereid. Een voorganger van Cameron, de Conservatieve premier Harold MacMillan, had er al eens op gewezen dat de politiek weinig voorspelbaarheid kent, en voornamelijk door 'events' wordt bepaald. Dat was in de jaren vijftig, toen Groot-Brittannië nog een soort wereldmacht was en nog niet tot de EU (toen EEG) was toegetreden. Toch blijft het vreemd. Over wat Cameron zou gaan zeggen, deden al dagen allerlei geruchten de ronde, en die zoemen nu door in uitgelekte passages. De Britse premier zou hebben willen zeggen dat velen in zijn land zich niet gelukkig voelen met de huidige gang van zaken in de EU en dat dit niet hetzelfde kan blijven. We weten niet zeker of hij dit had willen zeggen, want officieel is het niet en het getuigt hoogstens van een Britse onvrede die we al heel lang kennen. Het is bovendien de EU die momenteel een snelle evolutie doormaakt, waar de Britten – die in 1992 onder de Conservatief John Major ook al een 'opt-out' voor de euro hebben bedongen – liever bij de oude vrijhandelszone waren gebleven. 'What's new?', zouden zijn partners zich kunnen afvragen. Tegelijk laat Cameron met dit uitstel allerlei onzekerheden boven de markt hangen, zoals de vraag of en wanneer er een referendum over het Britse EU-lidmaatschap gaat komen. En dat is eigenlijk niet zoals het hoort als je met zesentwintig andere landen in een club zit. Ook de EU-partners hebben met 'events' te maken, een eurocrisis bijvoorbeeld, en zitten niet te wachten op een Britse regering die over van alles en nog wat opnieuw denkt te kunnen gaan onderhandelen, alsof Groot-Brittannië nog zo speciaal is dat we daar allemaal rekening mee moeten houden. Zulk diplomatiek stuntwerk was mogelijk voor Charles de Gaulle in de jaren zestig, of voor Margaret Thatcher in de jaren tachtig, maar dat waren andere tijden en ook andere – vooral grotere – persoonlijkheden. Het Europese raderwerk zat toen ook nog niet zo gecompliceerd in elkaar. Vreemd is ook dat Cameron zich bij zijn vriend Mark Rutte, een leeftijdgenoot met wie hij een speciale chemie heeft, min of meer zelf had uitgenodigd. Het was daarbij lang onzeker of de speech in Den Haag of Amsterdam zou worden uitgesproken, wat de verwachtingen nog meer verhoogde. Dan op het laatste moment de gebeurtenis afblazen, vanwege een gijzeling in Algerije, een minor event waarvan het verloop ook vanuit Nederland te volgen zou zijn, is diplomatiek gezien een bruuskering voor zijn gastheer. Die gastheer, Mark Rutte, was zelf overigens niet van plan in de Koopmansbeurs aanwezig te zijn. (Daar kan het uitstel ook mee te maken hebben.) En dan was de datum al naar voren gehaald, want Angela Merkel maakte bezwaar tegen 22 januari, de datum waarop het vijftigjarige bestaan van het Frans-Duitse vriendschapsverdrag met allerlei festiviteiten wordt gevierd. Vreemd, vreemd, vreemd. Juist de Britten hebben op die dag alle recht hun kijk op de zaak uiteen te zetten, want aan die beroemde Frans-Duitse verzoening was het beruchte non van De Gaulle tegen Britse toetreding vooraf gegaan. En dan is er nu een Britse premier, een jongeman afkomstig uit de partij van trotse voorgangers als Churchill, Eden, MacMillan en Thatcher, die zich braaf neerlegt bij bezwaren van de Duitse bondskanselier? Allemaal niet sterk, zeker niet nadat een Amerikaanse onderminister in Londen kwam vertellen dat Washington het liefst een sterk Groot-Brittannië in een sterk EU ziet. Het kan aan mij liggen, maar het lukt mij toch al niet om onder de indruk te komen van David Cameron, die eenzelfde soort kameleontische springerigheid uitstraalt als onze eigen premier en niet zijn eigen baas lijkt. Kunt u zich voorstellen dat Margaret Thatcher een door haar geregisseerde gebeurtenis had verzet op verzoek van de bondskanselier of uitgesteld vanwege een woestijndrama in een voormalige Franse kolonie? Ik niet. Sterker, zij had zo'n gebeurtenis aangewend om haar visie op de zaak nog wat krachtiger onder de aandacht van het toegestroomde mediavolk te brengen. Van Thatcher kun je denken wat je wil, maar zij dwong – óók in Europa – respect af door altijd luid en duidelijk haar standpunt in te nemen. 'The Lady is not for turning.' Daarentegen schept Cameron slechts onzekerheid en verwarring. Naar zo'n man luistert zelfs zijn beste vriend Rutte niet.