Eindelijk uitsluitsel: Dit is de verrassende reden dat er zoveel PFAS in hobbykipeieren zit

Het mysterie rond de soms extreem hoge PFAS-waarden in de eieren van hobbykippen in Zuid-Holland en Brabant lijkt eindelijk ontrafeld: regenwormen zijn de boosdoeners. Dit blijkt uit nieuw onderzoek naar de glibberige diertjes en hun eetgewoontes van Arcadis in opdracht van de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht.

Het onderzoek bevestigt wat velen al vreesden: regenwormen zijn de voornaamste (indirecte) bron van PFAS in de eieren van hobbykippen. De wormen halen PFAS uit de grond, waarna kippen ze oppeuzelen en de PFAS uiteindelijk in hun eieren belandt. Het probleem is diep in de ecologische voedselketen genesteld, schrijft het AD.

PFAS – dat staat voor per- en polyfluoralkylstoffen – is een verzamelnaam voor chemische stoffen die nauwelijks afbreken in het milieu. Ze worden in verband gebracht met serieuze gezondheidsproblemen zoals kanker, verhoogd cholesterol en voortplantingsstoornissen.

De gemeenten gaven in oktober 2023 de opdracht om de aanwezigheid van PFAS in de eieren van hobbykippen te onderzoeken. Dit om te achterhalen of de uitstoot van de nabijgelegen Chemours-fabriek verantwoordelijk was voor de vervuiling. Tegelijkertijd wilden ze weten of het consumeren van deze eieren een gezondheidsrisico vormt voor omwonenden.

Op 31 locaties werden eieren verzameld en geanalyseerd. In december 2023 kwamen de eerste verontrustende resultaten naar buiten: overal in de regio zaten de eieren vol PFAS. De GGD en het RIVM kwamen direct met een waarschuwing: "Eet geen eieren van hobbykippen meer."

In mei volgde de risico-evaluatie van het RIVM. Het bleek dat de onderzochte eieren 6 tot 1000 keer meer PFAS bevatten dan de eieren die je in de supermarkt koopt. Slecht nieuws voor de hobbykippenhouders.

Het onderzoek vond geen direct verband tussen de hoeveelheid PFAS in de bodem en die in de eieren. Daarom volgde er een diepgravender onderzoek naar andere mogelijke besmettingsbronnen. Hierbij werden zaken als voer, water, grond, bodembedekking, meelwormen, vitaminen, medicijnen én regenwormen onder de loep genomen. Het bleek dat regenwormen een groot aandeel hebben in het doorsluizen van PFAS – en dan met name de variant PFOS – naar de eieren.

Kippen hebben een voorliefde voor deze wormen en krijgen daardoor onbedoeld flinke porties PFAS binnen. De hoeveelheid PFAS die in de wormen werd aangetroffen, kan een groot deel van de PFAS-concentraties in de eieren verklaren. Toch is het mysterie nog niet helemaal opgelost. Het is niet uitgesloten dat er andere, nog onbekende bronnen bijdragen aan de vervuiling van de eieren. Het RIVM doet momenteel verder onderzoek naar de aanwezigheid van PFAS in eieren op landelijk niveau.

Een opvallend detail: PFOS, een van de belangrijkste stoffen in deze vervuilingspuzzel, is naar verluidt nooit gebruikt in het productieproces van Chemours (en zijn voorganger DuPont). Dit roept de vraag op: waar komt al die PFOS dan vandaan?

De onderzoekers concluderen dat er dringend meer onderzoek nodig is op landelijk niveau om vast te stellen wat de ophoping van PFAS in regenwormen betekent voor de gezondheid van mensen én voor het ecosysteem. Want de impact van deze chemische stoffen beperkt zich helaas niet tot hobbykipeieren.