Een mens zou het recht moeten hebben om vette, zoete dingen te eten

Onredelijkheid is overal. Wat de één slecht vindt, doet de ander met volle overtuiging. Sommige mensen beklimmen hoge bergen, sommigen zelfs zonder touw. Anderen ploffen elke avond op de bank in plaats van minstens tweeënhalf uur per week te sporten. En dan zijn er nog mensen die te vet eten en te veel limonade drinken, ook al raden artsen dat af. Slechts één van deze ondeugden is een politieke kwestie geworden, namelijk voeding.

In Nederland, en veel andere westerse landen, bemoeien politici met de vraag of jij wel gezond eet. Dat je niet te zout moeten eten en dat er belasting moet komen op suiker, en juist korting op groenten. Om te zorgen dat je niet eet waar je trek in hebt, maar eet wat goed voor je is.

De opinieschrijver van de Frankfurter Allgemeine vindt dat raar. Je moet toch zelf weten of je lang wilt leven?

De waarheid is: Dit debat gaat niet over extremen. Niemand wil alle irrationaliteit toestaan, bijvoorbeeld het gebruik van heroïne. Aan de andere kant wil niemand de vrijheid zodanig beperken dat bergbeklimmen ook verboden zou worden. De Verenigde Staten hadden 100 jaar geleden al slechte ervaringen met de poging om alcohol volledig te verbieden. Dit is misschien geen bewijs, maar het is op zijn minst een aanwijzing: onredelijkheid is niet alleen het resultaat van menselijke wilszwakte, maar gebeurt vaak heel bewust - en in strijd met de wet.

Het is zelfs niet per definitie onredelijk om een risico te nemen dat uw leven kan verkorten, maar in ruil daarvoor verbetert. Iedereen moet deze afweging voor zichzelf kunnen maken - bij twijfel zelfs enigszins onbezonnen. Gedragswetenschappers zoals de onlangs overleden Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman hebben de afgelopen jaren aangetoond hoeveel irrationaliteit er in beslissingen zit. Maar zij weten ook heel goed dat enige dwaasheid bij een goed leven hoort. Zelfs Nobelprijswinnaar Kahneman heeft geen formule gevonden voor het goed afwegen van kortetermijnplezier en langetermijngevolgen. Dat bepaalt u zelf. Dat is een goede zaak.

Nu zijn er gevallen waarin de onredelijkheid van sommigen een last wordt voor anderen. Dat is er een rol voor de overheid. Als u rookt in een afgesloten ruimte hebben andere daar last van.

Suiker hoort daar niet noodzakelijkerwijs bij. Suikereters hebben mogelijk meer ziektekosten, maar ze leven korter en krijgen dus korter AUW en pensioen.

Hoewel het collectief meer kosten draagt voor diabetesbehandelingen, wordt dit financieel gecompenseerd door het feit dat een lagere levensverwachting betekent dat er minder pensioenen betaald hoeven te worden en dat er minder ouderdomsziekten behandeld hoeven te worden.

Toch blijft het idee van een suikerbelasting logisch is. Dat er iets objectiefs is aan de weerzin tegen suikereten. . Vorige week publiceerde het Duitse Instituut voor Economisch Onderzoek een studie over een limonadebelasting in Denemarken. Het resultaat: de belasting heeft de consumptie van frisdrank in Denemarken daadwerkelijk verminderd - maar alleen bij mensen die hun suikerconsumptie toch al onder controle hadden. Voor de anderen had de invoering van de belasting praktisch geen effect.

Hieruit kunnen verschillende conclusies worden getrokken. Aan de ene kant zou u om strengere maatregelen kunnen vragen en frisdranken met een hoog suikergehalte kunnen verbieden. Dit zou ten koste gaan van mensen die dergelijke dranken graag drinken en zich bewust zijn van de risico's die eraan verbonden zijn.

Aan de andere kant zou het recht om onredelijk te zijn gerespecteerd kunnen worden. Voorlichtingscampagnes zouden kunnen helpen - over de gevolgen van suikerconsumptie en over zelfcontroletechnieken. Dat zou de weg vooruit zijn voor verlichte mensen. En als mensen nog steeds frisdrank drinken, dan is dat misschien gewoon omdat het lekker is.