Een prachtige reconstructie: Hoe Shell en de Volkskrant het lot van Halbe Zijlstra bezegelden

Afgelopen week is Halbe Zijlstra afgetreden als minister van Buitenlandse Zaken. Reden: hij verzon dat hij samen met Shell-topman Jeroen van der Veer een ontmoeting had met Poetin in zijn Datsja. Bovendien dikte hij het verhaal dat Poetin daar vertelde over zijn plannen voor een Groot-Rusland aan. De Volkskrant legt in een uitgebreide reconstructie uit hoe de waarheid boven tafel is gekomen. De krant verwonderde zich al bij Zijlstra's aanstelling in oktober vorig jaar over het verhaal. Maar de redactie rook pas echt onraad toen er op 25 oktober een mail binnen kwam van Van der Veer: 'In al mijn bezoeken aan president P, daar was Halbe niet bij,' schreef hij. Daarna vraagt de Volkskrant meermaals om uitleg aan Zijlstra. Die blijft geplande interviews steeds weer annuleren. Uiteindelijk geeft zijn woordvoerder toe dat binnen het ministerie inmiddels wordt gezegd dat Zijlstra wel in de datsja was, maar niet aan de gesprekstafel zat. Die reactie publiceert de krant, waarna een e-mail volgt van een voormalige Shell-collega van de minister die het stukje heeft gelezen. Hij kan niet geloven dat Zijlstra in de datsja van Poetin was. "Hij had de positie daar totaal niet voor. Zijlstra was toen maar een simpele ingehuurde kracht. Hij was betrokken bij het opzetten van een creditcardsysteem voor Shell-managers. We zaten met een man of zes op een afdelinkje boven Den Haag Centraal. Wij kwamen niet in de búúrt van Van der Veer, laat staan bij Poetin.' Hij noemt het idee dat Zijlstra samen met de Shell-topman en Poetin in een kamer zat 'volstrekt belachelijk' en 'lachwekkend'. Op 1 februari zegt Van der Veer nog één keer tegen de Volkskrant: 'Ik herhaal: ik heb nooit tegelijk met de heer Poetin en de heer Zijlstra in één kamer gezeten.' Nog twee andere Shell-collega's vertellen nu ook dat een ontmoeting tussen Poetin en Zijlstra destijds hoogst onwaarschijnlijk is. 'Hij heeft mij er in ieder geval nooit iets over verteld,' zegt de een. De ander: 'Het is niet aannemelijk.' Van der Veer krijgt er langzaam genoeg van dat hij wordt betrokken in de leugen van de minister, maar heeft ook medelijden. Op de vraag of de inhoud van het Datsja-verhaal klopt, reageert de Shell-topman: 'Qua strekking wel, dus Groot Rusland is (historisch gezien) groter dan huidig Rusland. Hoe ik de specifieke landen destijds aan Zijlstra heb verteld, herinner ik mij niet. ('Nice to have' is niet een zegswijze van mij).' Door de mail vaag te houden, hoopt hij de minister niet te veel in diskrediet te brengen, maar na enig aandringen vertelt hij toch de exacte woorden van Poetin. Zijlstra heeft het verhaal aangedikt. 'Andere interpretaties (in agressieve zin) zijn niet aan mij noch mijn woordgebruik', schrijft Van der Veer. En 'Kazachstan is nice to have' is helemaal nooit gezegd.' Daarmee bezegelt hij het lot van de minister.

Bron(nen): De Volkskrant