GGD zal nooit echt voorbereid zijn op pandemie

De GGD'en zullen zich nooit helemaal kunnen voorbereiden op een volgende pandemie, maar ze zijn er wel meer klaar voor dan drie jaar geleden, zo zegt Moniek Pieters. Zij was afgelopen jaren landelijk 'portefeuillehouder' van het testen bij de GGD, een soort coördinator. Vrijdag is de allerlaatste dag dat de GGD-teststraten open zijn voor mensen met coronaklachten.

Begin 2020 kwam het coronavirus naar Nederland. In eerste instantie gingen GGD-medewerkers langs bij de mensen die mogelijk besmet waren, vertelt Pieters. "Ze gingen met de auto naar iemands huis en namen daar een monster. Toen het virus om zich heen begon te grijpen werd duidelijk dat het op een andere schaal moest." Vanaf juni 2020 kon iedereen met klachten zich laten testen op corona bij de GGD. "Op de eerste dag kregen we al 320.000 telefoontjes van mensen die een afspraak wilden maken."

In die nazomer van 2020 was er veel kritiek op de testoperatie. Mensen moesten dagen wachten voor ze zich konden laten testen en vervolgens nog eens dagen op de uitslag. Pieters wijt die problemen aan onder meer een tekort aan testmateriaal en aan capaciteit bij de labs die testen moesten analyseren.

Wijs geworden

Of dat in het geval van een nieuwe pandemie direct beter zou gaan, kan ze niet goed zeggen. De GGD'en zijn al doende wijs geworden tijdens de coronajaren. Zo weten ze nu een stuk beter hoe je snel veel mensen moet werven voor zoiets als grootschalig testen. Ook schakelden de diensten in de loop van de zomer van 2020 over op het digitaal doorgeven van de uitslag, in plaats van iedereen apart te bellen. Bij een volgende pandemie zullen de 25 GGD'en ook direct soepeler kunnen samenwerken met elkaar, met laboratoria, het ministerie van Volksgezondheid en uitzendbureaus, denkt Pieters.

Maar wie weet wat er voor een volgend virus precies nodig is. "Je weet nooit wat er komt. Stel dat een volgende keer iedereen bloed moet laten prikken voor een test." Nu dus bijvoorbeeld een voorraad aan testmateriaal achterhouden, heeft weinig zin.

Uitzendkrachten

De GGD'en hebben wel een bestand met uitzendkrachten die tijdens de pandemie bijsprongen als het testen moest worden opgeschaald. "Dat zijn mensen die hebben gezegd: je kunt me weer bellen. Maar ja, als we op een gegeven moment jaren verder zijn moet je toch weer van voren af aan beginnen." De GGD'en zitten trouwens niet met een overschot aan personeel nu de teststraten sluiten. De meesten hadden een tijdelijk contract.

Later in de pandemie kregen GGD-medewerkers te maken met agressie, blikt Pieters desgevraagd nog terug. Hoewel dat "niet fijn" was, zou ze er bij een volgende pandemie "niet wakker van liggen. Het was echt een rimpeling in de golf van positieve reacties. We hebben zoveel bloemetjes, kaartjes en taart gekregen van mensen die ons dankbaar waren." Pieters is dan ook vooral trots op wat de GGD'en de afgelopen drie jaar hebben kunnen doen voor de bestrijding van het coronavirus. "We zijn erdoorheen gekomen."