Filosoof: "Complotdenkers ontkennen bewust de werkelijkheid en zijn vooral gericht op zichzelf"

Complotdenkers keren zich bewust af van de werkelijkheid waarin we leven en kiezen voor een kwaadaardiger alternatief. Dat zegt filosoof Cees Zweistra in de HUMAN-podcast Brainwash. Eerder sprak hij in Trouw zelfs van 'sociaal terrorisme.'

Hij benadrukt dat niet iedereen die kritisch is op het coronabeleid een complotdenker is. "Voor mij ligt de grens bij de vraag of je bent betrokken bij de wereld, of uiteindelijk vooral bij jezelf. Het verschil zit 'm erin of je gericht bent op de wereld en het herstel van een toestand waarin we allemaal leven, of dat je je met je engagement juist afkeert in een wereld die je volledig zelf naar eigen believen vormgeeft."

De gepromoveerde filosoof, die ook jurist is, legt uit: "De stemmen in het politieke debat die zich het luidst hebben laten horen hebben geen politiek debat gevoerd, maar de situatie ontkend. Zij zeiden dat corona eigenlijk niet zo'n groot probleem is, het maar een griepje is, of dat de IC's eigenlijk leeg waren." En dat vindt de filosoof kwalijk. "Dat is ontwrichtend, en een ontkenning van de realiteit waar we mee hebben om te gaan."

Zweistra bezocht bijeenkomsten met complotdenkers en zag hoe gemengd het publiek was. "Links en rechts kwam samen. Dat is ook wel te verklaren, want in het hedendaagse complotdenken gaat het uiteindelijk niet om de inhoud. De figuren in dat debat zijn niet geëngageerd met een bepaalde inhoud, maar met een bepaalde manier van in de wereld staan, namelijk de miskenning van de werkelijkheid."

SheepleAls de filosoof er tegen inging, kreeg hij meteen de vraag waar hij die beelden had gezien. "Dan zei ik dat ik dat uit kranten haalde, of van de NOS. Hun reactie was dat dit fake news is, en niet de werkelijkheid. Die tref je volgens hen aan op Twitter en tal van YouTube-kanalen, waar buiten de tunnelvisie van de mainstream media gekeken wordt. Zij zeggen dat niet zij in een tunnel zitten, maar de wereld. De sheeple, de volgzame kudde."

Zweistra denkt dat er een groep is "voor wie complotdenken een houvast is om om te gaan met machteloosheid en politieke impotentie. Met het onvermogen om jezelf gezien en gehoord te maken in een politieke gemeenschap. Maar de groep die ontdekt dat het complotdenken een nieuwe manier is om het politieke debat te domineren, gebruikt het als een wapen om zichzelf te positioneren. Zij willen niet in de werkelijkheid leven, en kiezen ervoor om die te mijden."