Finse filosoof: "Zie je leven als iets dat gebeurt, niet als project dat moet slagen"

Zie je leven als een verhaal waar je in zit en niet als een project dat je succesvol moet afronden. Dat zegt de Finse filosoof Frank Martela in de Volkskrant. "Mensen die actief geluk nastreven zijn paradoxaal genoeg vaak ongelukkiger."

Martela (1981) doet aan de Universiteit van Helsinki onderzoek naar zingevingsvraagstukken en biedt in zijn boek Een prachtig leven handvatten voor een betekenisvol leven. "Als we normaal gesproken naar de zin van iets vragen, dan vragen we naar de relatie die het heeft tot andere dingen. Als we vragen naar de zin van ons leven is het niet anders: die is te vinden in onze relatie tot anderen. In verschillende psychologische studies werden mensen gevraagd een lijst te maken van dingen die het leven volgens hen betekenisvol maakt. De meeste mensen noemen dan familie en vrienden. Diepe menselijke relaties, dat is waar mensen over praten als ze over de zin van het leven praten."

Geluk is geen doelMartela hekelt net als steeds meer andere filosofen en psychologen ons streven naar geluk. "Ik heb niets tegen geluk op zichzelf. Het is natuurlijk fijner om gelukkig te zijn dan ongelukkig. Maar het najagen van geluk als centraal levensdoel, daar heb ik problemen mee."

"Iedereen in zijn leven is wel eens een periode ongelukkig," zegt de filosoof. "Dat hoort nu eenmaal bij het leven. Maar gelukkig zijn is in onze maatschappij tot culturele norm verheven: je móét gelukkig zijn. Daardoor is er voor ongeluk nauwelijks plaats. Omdat je niet aan de culturele norm voldoet, wordt ongelukkig zijn een soort persoonlijk falen. Wat ongeluk weer twee keer zo erg maakt.

Daar komt bij dat mensen die actief geluk nastreven paradoxaal genoeg vaak ongelukkiger zijn. Wanneer je altijd bezig bent met het optimaliseren van je geluk, kijk je vooral naar wat je niet hebt. Kan ik een nóg leukere baan vinden? Loopt er ergens een nóg leukere partner rond? Daardoor vergeet je je te concentreren op wat je hebt."

Je leven als projectMartela vindt dat je je leven niet moet zien als project. "Gelukkig zijn als doel sluit aan bij de moderne levensopvatting om je leven te beschouwen als een groot project, waarin je ontwikkeling doormaakt en bepaalde doelen verwezenlijkt zoals een succesvolle carrière.

Het probleem van het leven als project is dat je je eigen leven reduceert tot een instrument om een bepaald doel in de toekomst te behalen. Daardoor ga je te veel in die toekomst leven, en vergeet je de momenten van zingeving die zich juist nu afspelen.

Bovendien kan je leven op deze manier ook nog eens mislukken, namelijk als je je zelfopgelegde doelen niet haalt. Dat is een druk op het leven die je niet nodig hebt."

Het leven als verhaal"Uiteindelijk is het leven geen project dat opgepakt moet worden, maar gewoon iets dat gebeurt," meent de Finse denker. "Ik pleit er daarom ook voor om het leven meer te zien als een verhaal: iets waar je in zit, met alle goede en slechte gebeurtenissen, die tezamen jouw unieke leven vormgeven."

Zijn tip? Doe wat je fijn vindt zonder een doel na te streven. "Van tijd tot tijd opschrijven wat belangrijk voor je is en waar je interesses liggen, kan je helpen om niet al te makkelijk in de mal van de samenleving gegoten te worden. Want voor je het weet leid je een leven dat helemaal niet bij je past."

Bron(nen): De Volkskrant