Gratis kinderopvang? Dat kan helemaal niet

Het was een van de grootste verkiezingsbeloftes van D66: gratis kinderopvang voor iedereen. Experts zien nu een heleboel haken en ogen aan het plan.

"Kinderopvang bijna gratis maken binnen twee jaar is onmogelijk", zegt economiehoogleraar Janneke Plantenga (Universiteit Utrecht) tegen de NOS. "Het is echt een systeemschok. We moeten ons vasthouden aan de stip op de horizon: kwalitatief hoogwaardige kinderopvang voor alle kinderen. Maar dit gaat te snel."

Vooral het personeelstekort vormt een probleem. De vraag zal stijgen als kinderopvang gratis wordt. Daardoor kan opvang niet meer voor iedereen beschikbaar zijn. "Het opvangsysteem wordt daarmee minder inclusief", zegt Ruben Fukkink, bijzonder hoogleraar kinderopvang aan de Universiteit van Amsterdam. "Een deel van de ouders krijgt wel opvang, anderen belanden in een wachtrij. Terwijl wel iedereen dezelfde rechten heeft en via de belastingen aan de opvang meebetaalt."

Volgens Plantenga, en ook het SCP, vergroot het nieuwe systeem kansenongelijkheid. De overheid gaat namelijk maar over een bepaald maximum uurtarief 96 procent vergoeden. Alles boven dat tarief moeten ouders zelf betalen.

De laagste inkomens krijgen al 96 procent vergoed. Zij gaan er dus helemaal niet op vooruit. En waarschijnlijk zelfs op achteruit, omdat ouders met hogere inkomens minder gaan betalen en dus meer geld overhouden, waardoor kinderopvangorganisaties hun tarieven kunnen verhogen, boven die maximum uurprijs.

"Terwijl kinderopvang vooral kan bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen uit lagere sociaaleconomische milieus. Juist de kinderen die opvang het meeste nodig hebben, dreigen via deze maatregel uit het systeem gedrukt te worden", zegt Plantenga.