Waarom complotdenkers niet allemaal gek zijn

Het coronavirus moet de schadelijke effecten van 5G verbergen, het is bedacht door Bill Gates of door de farmaceuten om geld te verdienen aan een vaccin, waar de overheid dan ook nog een microchip in stopt. Het zijn enkele complottheorieën die de ronde doen over corona (we laten de pedonetwerken van QAnon maar even buiten beschouwing).

Maar liefst 15 procent van de Nederlanders gelooft zelfs dat het coronavirus een biologisch wapen is, gemaakt in een laboratorium. Zijn zij allemaal gek? Nee waarschijnlijk niet, twijfelen aan de waarheid is iets van alle mensen en van alle tijden.

9/11Complottheorieën zijn er altijd al geweest en ze ontstaan vooral in tijden van crisis, legt RTL Nieuws uit. Denk aan de aanslagen van 9/11. Niet Al Qaeda, maar de CIA zou achter de aanslag op de Twin Towers hebben gezeten. Zembla maakte er zelfs een uitzending over. Stef Aupers, hoogleraar mediacultuur aan de KU Leuven verklaart: "Een complottheorie geeft eigenlijk antwoord op die ingewikkelde vraag wat voor zin het lijden heeft in de wereld en het kwaad. Mogelijkerwijs denkt de complotdenker ook dat daar wat aan te doen is. Dat geeft zin en betekenis vergelijkbaar met een religieus verhaal."

PolitiekDe grootste voorspeller van een complottheorie is wantrouwen. Dat begint al met de manier waarop de macht is georganiseerd. Aupers: "Je zou kunnen zeggen dat politieke instituties steeds ondoorgrondelijker zijn geworden voor burgers, waardoor er steeds meer ruimte is ontstaan voor de collectieve en sociale verbeelding. Zo kun je bijvoorbeeld zien dat voor sommige complotdenkers de president letterlijk een alien is geworden."

Het internet voorziet in informatie om de complottheorie te staven. "Als je een idee hebt, hoe gek of hoe afwijkend ook, dan vind je altijd iemand op internet of op Facebook, die hetzelfde denkt als jij. Als je steeds meer down the rabbithole gaat, kun je een soort tunnelvisie krijgen en ben je alleen nog maar bezig met bevestiging zoeken voor je eigen gelijk. Daarmee verlies je het contact met andere, kritische geluiden en dat kan leiden tot radicalisering."

TwijfelaarsMaar pas op, zeggen sociologen, stop niet iedereen in hetzelfde hokje. De echte complotdenkers vormen maar een fractie van het aantal twijfelaars. Een veel grotere groep twijfelt enkel of alles wat ze voorgeschoteld krijgen wel de waarheid is. Voor hen liggen alle opties open. En ook dat is niet per se gek. Nederland kent tal van schandalen en doofpotaffaires. Meest recent voorbeeld is de verschrikkelijke toeslagenaffaire. "Het slechtste wat je kunt doen is complotdenkers wegzetten als gekkies. Er moet veel meer worden gekeken naar specifieke groepe,n die wantrouwen hebben," aldus de hoogleraar. Het is belangrijk om met hen in gesprek te gaan, zoals bijvoorbeeld Diederik Gommers deed met Famke Louise.

Bron(nen): RTL Nieuws