De meeste mensen zijn amper gewend aan-printing of er is al -printing. De vierde dimensie is de tijd. Je print een voorwerp dat in de loop van de tijd vanzelf van vorm verandert. 3D-printers kun je al kopen. Maar 4D is alleen te zien in laboratoria van wetenschappelijk onderzoekers. Neem dit filmpje: Je print in 3D een kerttinkje waar een stof in zit die in water sterk uitzet. Als je dit materiaal slim combineert met een stof die juist niet uitzet, verandert het in de letters MIT, dat staat voor het Massachusetts Institute of Technology (MIT) waar dit soort onderzoek plaats vindt: Leuk hoor, maar wat kun je er mee? Nog niet veel. Het is experimenteel. De wetenschappers denken al aan materiaal dat van vorm verandert onder invloed van licht, temperatuur of zelfs geluid. Dan kun je b.v. pijpen (voor olie of water) maken die krimpen en uitzetten. Dan pomp je - zonder dat je er een pomp voor nodig hebt - vloeistof door die pijpen. Of je 'bouwt' constructies op plekken waar je anders amper iets kunt bouwen. De onderzoekers denken dat we nog nauwelijks beseffen wat je hier op den duur allemaal mee kunt Nog een voorbeeld van 4D-printen: