Door de moderne opvoeding zijn er meer narcisten dan ooit: "Er is een nieuw type mens ontstaan"

Was er vroeger hier en daar een narcist, die met zijn manipulatieve gedrag iedereen om zijn vinger wond ('zijn', want het zijn bijna altijd mannen), tegenwoordig lijkt iedereen wel heel erg veel van zichzelf te houden. Hoogleraar klinische psychologie Jan Derksen (69): "Er is een nieuw type mens ontstaan."

De expert op het gebied van narcisme is ervan overtuigd dat we narcistischer zijn geworden, vertelt hij in Vlaamse krant HLN. “Dat is ook uit wetenschappelijk onderzoek gebleken. Kijk, Chinese keizers uit het verleden waren zo narcistisch als maar kon, dat soort extreme gevallen heb je altijd gehad. Maar nu is dat voor veel grotere groepen het geval. We zijn extraverter geworden, zelfverzekerder, egocentrischer, minder empathisch. Naar mijn idee heeft de homo sapiens na de Tweede Wereldoorlog een nieuwe versie van zichzelf gecreëerd. Zonder dat we het hebben opgemerkt, is er een nieuw type mens ontstaan. Een mens die zich op de buitenkant richt in plaats van op zijn binnenwereld.”

OpvoedingDat heeft volgens de hoogleraar met de opvoeding te maken. "De huidige opvoeding is er meestal op gericht om het kind zich zoveel mogelijk te laten ontplooien. Ze worden op een troontje geplaatst. Als ze een tekening maken is die prachtig, fantastisch. Vroeger bepaalden de ouders veel meer wat er gebeurde. Een kind kreeg regelmatig op zijn donder, was zich daardoor bewust van gevaar, van wat níét kon. De ánder was in verhouding veel belangrijker.”

De moderne opvoeding heeft geleid tot relatief narcistische volwassenen. “Het zorgt de laatste generaties voor mensen die minder kritisch naar zichzelf en hun eigen gedrag kijken. We voelen ons heel comfortabel, onkwetsbaar, denken dat ons weinig kan gebeuren. Bij sommige bekende Nederlanders zie je dat dat onkwetsbare, machtige gevoel het overneemt van ons vermogen om ons kwetsbaar, fragiel en zwak te voelen. Terwijl die laatste gevoelens beter bij de realiteit passen dan grootheidsfantasieën."

Volgens Derksen is het echt een tekortkoming van onze huidige westerse wereld. "De individualisering en de beeldcultuur waarin we leven, die zet nog wel een tijdje door. Dat ga je niet veranderen. Er is op de lange termijn wel een correctie mogelijk, maar dan moet je terug naar die vroege kindertijd, naar de opvoeding.”

HechtingDe hoogleraar wijst op het belang van hechting. “Je kunt ervoor zorgen dat je kinderen de wereld in stuurt die evenwichtiger in elkaar zitten. Hoe sterker de hechting in de vroege kindertijd is, des te minder vatbaar een kind is voor het ontwikkelen van narcisme. Dus wat moet je doen: zorg dat de hechting met de ouders beter wordt! Ik pleit al heel lang voor veel langer ouderschapsverlof voor moeders én vaders. Betere hechting heeft allerlei voordelen, daar is een bibliotheek aan wetenschappelijk bewijs over beschikbaar. Kinderen worden minder vaak ziek, hebben een IQ dat gemiddeld vijf punten hoger is, hebben meer oog voor anderen.”

En stop met verwennen. “Je kunt baby’s tot zes maanden verwennen zoveel je wilt. Daarna is het belangrijk dat je consequent wordt. Niet meer reageren als ze zonder reden ’s nachts liggen te huilen bijvoorbeeld. Grenzen stellen en goed gedrag belonen, zo moeilijk is het in principe niet.”

Bron(nen): HLN