Onzichtbare luchtrivieren veroorzaken gigantische gaten in poolijs

Ogenschijnlijk uit het niets verscheen er in 1973 een gigantisch gat in het zeeijs voor de kust van Antarctica. Het was groter dan Nederland en België bij elkaar. In 2017 dook het gat weer op. Wetenschappers denken eindelijk te weten waardoor het wordt veroorzaakt.

De mysterieuze opening in het ijs bleef drie winters lang bestaan om daarna voor decennia te verdwijnen. In 2017 was het gat er plots weer. Het wordt een polynya genoemd, een stuk open water omringd door zeeijs, eigenlijk het tegenovergestelde van een ijsberg.

De mysterieuze Weddel Polynya, vernoemd naar de Weddellzee, een deel van de Zuidelijke Oceaan, waarin hij is opgedoken, is mogelijk ontstaan door een toevallige samenkomst van een reeks klimatologische afwijkingen, zoals 'littekens' van zware cyclonen. Die komen voort uit atmosferische luchtcirculatie, die drijvend zeeijs in tegengestelde richting uit elkaar trekt, weg van het oog van de storm. Zo kan een opening in het ijs ontstaan.

Dat concludeerde wetenschapper Diana Francis van de Khalifa University in 2019. Nu komt ze met een nieuwe factor die waarschijnlijk een rol speelt: atmosferische rivieren van warme, vochtige lucht. "Ik was verrast dat het zeeijs onder de atmosferische rivieren vrijwel direct begon te smelten tijdens de koudste maanden van het jaar op Antarctica," aldus Francis in Nature Middle East.

Volgens de onderzoekers transporteert de atmosferische circulatie een stroom van warme, vochtige lucht vanaf de kust van Zuid-Amerika naar de poolregio, waar het voor de plaatselijke smelting van ijs zorgt. "De atmosferische rivieren maken ook stormen intenser, omdat ze zorgen voor meer waterdamp," zegt Francis nog in New Scientist.

Bron(nen): Science Alert