'Oogklepdenken': we zien wat we willen zien

Het boek ‘’ van de Vlaamse filosoof en bioloog Ruben Mersch begint met het feit dat we allemaal idioten zijn. Onze Schepper zou ook niet direct in aanmerking komen voor een prijs voor 'Intelligent Design'. Mensen willen patronen zien, ook al zijn ze er helemaal niet. We zien ook altijd de treffers en niet de keren dat het fout gaat: Paul de Octopus voorspelde in de zomer van 2010 de WK-uitslagen een groot aantal keer goed, maar het dwergnijlpaard dat er niets van bakte kwam niet in het nieuws. 'Mensen gaan voor het snelle eenvoudige antwoord en niet voor het best mogelijke antwoord', aldus Mersch. We zien wat we verwachten te zien, 'maar dan moet je er ook wel rekening mee houden dat we heel vaak de mist in gaan.' Een voorbeeld daarvan is het experiment van David L. Rosenhan uit de jaren '70. Om na te gaan of psychiaters het onderscheid tussen 'gek' en 'normaal' konden maken, stuurde hij een groepje pseudopatiënten naar een psychiatrische instelling. Een 8-tal mensen met diverse achtergronden - van een psycholoog tot een schilder en een huisvrouw - gingen naar verschillende psychiatrische instellingen. Ze vertelden dat ze stemmen hoorden, meer niet. Al hun jeugdherinneringen en hun levenservaringen bleven hetzelfde. Alle 'patiënten' werden opgenomen gedurende minstens 6 weken. Meteen na de opname verdwenen de stemmen en functioneerden ze verder normaal, maar ze werden niet beter verklaard. Eerst werden ze 'schizofreen' verklaard en nu 'schizofreen in remissie', wat zoveel betekent als: 'het gaat goed, voor zolang als het duurt.' Het verslag van zijn experiment verscheen in 1973 in: ''. Een diagnose heeft zodoende verstrekkende gevolgen volgens Mersch: als je het label 'schizofrenie' hebt, heet een ruzie met je vrouw ineens 'disruptieve relatie'. Verschillende instellingen en psychiaters protesteerden en beweerden dat het bij hen nooit had kunnen gebeuren. Rosenhan liet hen weten nog een aantal van dat soort undercover patiënten te sturen, maar deed dat niet. De instellingen gaven echter aan wel een aantal van die neppatiënten te hebben herkend en te hebben ontslagen. Dat is dan ook een nadeel van nieuwe stoornissen in de dsm-5, zoals de 'disruptive mood dysregulation disorder' (woedeaanvallen bij kinderen). Als het label er eenmaal is, zullen wij het overal zien. 'Het is moeilijk om niet gek te zijn', besluit Mersch. Ruben Mersch De Bezige Bij Antwerpen € 19,95 ISBN 9789085423652 Uitzending gemist Boeken VPRO 9 december 2012 vanaf 16:00

Bron(nen): Boeken VPRO De Standaard Science (Rosenhan)