IJsland omarmde vierdaagse werkweek: zo gaat het nu met de economie

In IJsland hebben relatief veel bedrijven een vierdaagse werkweek ingevoerd. Er is nu onderzoek gedaan naar de effecten daarvan. En op dit moment presteert de IJslandse economie beter dan de meeste Europese landen.

Tussen 2020 en 2022 had 51 procent van de werknemers in het land het aanbod van kortere werkuren, waaronder een vierdaagse werkweek, geaccepteerd. Ze behielden daarbij hun fulltimeloon. Twee denktanks stellen dat dit percentage momenteel waarschijnlijk nog hoger ligt.

Vorig jaar kende IJsland een snellere economische groei dan de meeste Europese landen en het werkloosheidspercentage behoort tot de laagste in Europa, merken het Autonomy Institute in het Verenigd Koninkrijk en de IJslandse Vereniging voor Duurzaamheid en Democratie (Alda) op.

"Dit onderzoek toont een echt succesverhaal: kortere werkuren zijn wijdverbreid geworden in IJsland en de economie presteert sterk op verschillende indicatoren," zei Gudmundur D. Haraldsson, een onderzoeker bij Alda, in een verklaring.

In twee grote proeven tussen 2015 en 2019 werkten werknemers in de publieke sector in IJsland 35-36 uur per week, zonder loonsverlaging. Veel deelnemers werkten voorheen 40 uur per week. Bij de proeven waren 2.500 mensen betrokken - meer dan 1 procent van de IJslandse beroepsbevolking destijds - en ze waren gericht op het handhaven of verhogen van de productiviteit terwijl de werk-privébalans werd verbeterd.

Onderzoekers ontdekten dat de productiviteit gelijk bleef of verbeterde op de meeste werkplekken, terwijl het welzijn van werknemers enorm toenam op verschillende gebieden, van ervaren stress en burn-out tot gezondheid en werk-privébalans. Na de experimenten onderhandelden IJslandse vakbonden over arbeidstijdverkorting voor tienduizenden van hun leden in het hele land.

In 2023 groeide de IJslandse economie met 5 procent, een groeipercentage dat alleen door Malta werd overtroffen onder de rijke Europese economieën, volgens de meest recente World Economic Outlook van het Internationaal Monetair Fonds. Dit is veel hoger dan het gemiddelde groeipercentage van bijna 2 procent in het decennium tussen 2006 en 2015.

Het IMF voorspelt echter een aanzienlijk tragere groei in IJsland dit jaar en volgend jaar. "De groei zal naar verwachting afnemen in 2024 door een verdere verzwakking van de binnenlandse vraag en een vertragende groei van de toeristische bestedingen," zei het agentschap over de van toerisme afhankelijke economie in een beoordeling in juli.

Het lage werkloosheidspercentage van IJsland blijft echter "een sterke indicator van de vitaliteit van de economie," stelden het Autonomy Institute en Alda ook. Volgens de World Economic Outlook van het IMF bedroeg dat percentage vorig jaar 3,4%, iets meer dan de helft van het gemiddelde voor geavanceerde Europese economieën. Het agentschap verwacht dat het dit jaar en volgend jaar licht zal stijgen tot 3,8 procent.

IJsland is niet het enige succesverhaal van de vierdaagse werkweek. Er zijn wereldwijd verschillende experimenten geweest, waaronder een succesvolle proef in 2022 bij 33 bedrijven, waarvan de meerderheid gevestigd was in de Verenigde Staten en Ierland.