Thomas Piketty: ‘Geef iedere jongere 120.000 euro’

Zijn nieuwe boek wordt misschien wel nog invloedrijker dan zijn vorige, schreef de Financial Times over Kapitaal en Ideologie van Thomas Piketty. Belangrijkste boodschap: ongelijkheid is niet iets waar de mens van nature toe geneigd is, het is enkel een politieke keuze.

Piketty in een boeiend gesprek met Vrij Nederland: "Er zijn naar mijn weten geen voorbeelden van een samenleving waarin de rijke groep zei: wij zijn rijk, jullie zijn arm, nou – succes ermee. Het gaat altijd net een tikkeltje geraffineerder. Men stelt: wij zijn rijk, jullie arm, maar dat is juist góéd voor de samenleving. Laten we het maar zo houden. Dat is waar het interessant wordt: welke rechtvaardiging wordt gebruikt om ongelijkheid in stand te houden?"

De Franse topeconoom vindt dat economische verschillen de basis vormen waaruit nationalisme voortkomt. "Het is heel makkelijk voor de elite om de populistische revolte te verklaren door de minder bedeelden te stigmatiseren als racistisch. Maar racisme komt niet vaker voor onder de klassen die het moeilijker hebben dan onder de welgestelden."

Piketty stelt dat de linkse middenpartijen hebben gefaald en verworden zijn tot een culturele elite, die met de financiële elite strijdt om de macht. "Sociaaldemocratische partijen hebben zich altijd hard gemaakt voor meritocratie, het idee dat je door scholing zo ver kan komen als je wilt in de samenleving. En toegegeven, dat heeft veel gebracht: in heel korte tijd haalde opeens honderd procent van een generatie het einde van de basisschool en de middelbare school. Dat is een enorm succes. Maar er is ook veel hypocrisie. We weten inmiddels dat als je rijkere ouders hebt, je naar een betere school gaat. Dat daar betere leraren zijn. En dat wordt gecombineerd met het discours van “de winnaar”, degene met het hoogste diploma die neerkijkt op de verliezer en zijn gebrek aan inzet. Dat is zo kenmerkend aan ongelijkheid vandaag de dag: de leefomstandigheden voor de armen zijn ontegenzeggelijk veel beter dan in de negentiende eeuw, maar het is psychisch veel harder dan honderd jaar geleden. Want je armoede is helemaal je eigen schuld."

Maar Piketty ziet hoop voor de toekomst, tenminste op de lange termijn. "Op de korte termijn zie ik ook dat een nationalistisch discours onze politiek in de greep houdt, omdat dat de meest voor de hand liggende reflex is na de periode van hyperkapitalisme waarin de ongelijkheid tussen groepen toenam. En zolang we niet met een beter antwoord komen, zal dat discours populair blijven. Al zal het nooit écht werken, want een nationalistische politicus heeft geen antwoord op de belangrijkste vraag van deze tijd: klimaatopwarming. Dus op de lange termijn zullen we simpelweg gedwongen worden te kijken naar meer samenwerking. De motor achter economische groei is, zoals ik laat zien, gelijkheid. Duurzame groei kan alleen ontstaan als we voorwaarden scheppen voor die gelijkheid."

Om ongelijkheid tegen te gaan is een andere benadering van bezit nodig, schrijft Piketty. "Het idee dat strikt privébezit bestaat en dat alleen bepaalde mensen daar een onschendbaar recht toe hebben, is niet langer houdbaar," klinkt het.

Kapitaal moet worden herverdeeld door progressieve belastingen op vermogen. Dat geld zou moeten worden overgeheveld naar jongeren. De econoom wil een schenking voor jongeren van 25 jaar. In Frankrijk zou dat 120.000 euro moeten zijn. Zo wordt kapitaal beter verdeeld over generaties. Jongeren zouden weer een huis kunnen kopen of een bedrijf beginnen.

Maar nog belangrijker vindt de econoom het dat we economisch veel nauwer gaan samenwerken met andere landen. "Als we sociale rechtvaardigheid willen, dan moet er ook fiscale rechtvaardigheid bestaan. Anders lossen we nooit die enorme problemen op die bestaan in Europa, de ongelijkheid tussen burgers en grote bedrijven. Het moet radicaal anders, anders blijven de midden- en lagere klassen tegen Europa stemmen, zoals ze deden, referendum op referendum op referendum. Als we niets doen, dan nemen de nationalisten pas echt de controle over in Europa." 

Lees het hele stuk op de website van Vrij Nederland.

Bron(nen): Vrij Nederland