Als een man van middelbare leeftijd zijn borstkas vastgrijpt, hevig zweet en naar lucht hapt, weet iedereen dat hij waarschijnlijk een hartaanval heeft. Het is de “Bollywood drama” voorstelling van hartproblemen, zegt Dr. Basel Ramlawi, een cardiothoracaal chirurg bij Main Line Health in Philadelphia tegen Time.
Hartproblemen kunnen ook heel subtiel zijn, legt hij uit, en ze zijn bij iedereen anders zichtbaar. Terwijl de een met een hartaanval naar zijn borst grijpt, zullen anderen – vooral vrouwen en mensen met diabetes, die vaak zenuwbeschadigingen hebben waardoor ze geen pijn voelen – niet noodzakelijkerwijs enig ongemak op de borst ervaren. Andere hartaandoeningen kunnen zich op even verschillende manieren voordoen.
Er is een goede reden om aandacht te besteden aan zelfs de meest onopvallende symptomen: “Je hart is de levensader van je hele lichaam”, zegt Ramlawi. “Het is de pomp die elk ander orgaan in het lichaam van bloed voorziet, en als het niet goed werkt, komt de brandstof die de rest van het lichaam van bloed voorziet niet waar het moet zijn.”
Met dat in gedachten vroegen we cardiologen om de vreemde symptomen met ons te delen die patiënten vaak wegwuiven, maar die eigenlijk op een ernstig hartprobleem kunnen duiden.
Mensen die last hebben gehad van hartkloppingen beschrijven hun symptomen op interessante en uiteenlopende manieren, zegt dr. Edo Paz, cardioloog in het White Plains Hospital in New York en senior vicepresident medische zaken bij de app Hello Heart. Sommigen zeggen dat het voelt alsof er een goudvis ronddraait in hun borstkas. Anderen melden een zinkend gevoel. “Stel je dat gevoel voor als je in een lift staat en hij begint snel te dalen en alles zakt naar beneden”, zegt hij.
Zelfs als je geneigd bent om het vreemde gevoel weg te wuiven, is het belangrijk om het aan je arts voor te leggen, “Als we hartkloppingen proberen te beoordelen, willen we vaststellen of er een aritmie aan ten grondslag ligt,” zegt Paz. “Een ritmestoornis is geen symptoom. Dat is een diagnose.”
Als je pulsatiele tinnitus hebt, hoor je ritmische geluiden zoals suizen of dreunen in één of beide oren. Vervelend, toch? Het is ook een atypisch hartsymptoom, zegt Dr. Heather Gornik, een cardioloog en specialist in vasculaire geneeskunde die professor is aan de faculteit geneeskunde van de Case Western Reserve University. “Soms zijn er perifere symptomen waarvan je niet zou denken dat ze cardiovasculair zijn, maar die wel een uitting van hart- en vaatziekten kunnen zijn”, zegt ze. “En wat ik het meest zie, zijn patiënten die een pulserend geluid in het oor hebben,” vaak in overeenstemming met hun hartslag.
Als je plotseling last hebt van een nieuw en aanhoudend suizend geluid in je oor, bel dan je arts, adviseert ze.
Merk je dat je niet meer zo ver kunt lopen of dat je benen moe of pijnlijk aanvoelen als je voortploetert? Negeer het niet. “De benen hebben veel aanwijzingen over het cardiovasculaire systeem,” zegt Gornik. Een aandoening met de naam perifeer vaatlijden(PAD) treedt bijvoorbeeld op wanneer de slagaders die bloed van het hart naar de benen transporteren verstopt raken; dit wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op een hartaanval, beroerte en vroegtijdige dood. “Het wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op een hartaanval, beroerte en vroegtijdige dood. Dit kan zich uiten in pijn in de benen tijdens het lopen of gewoon vermoeidheid in het been en het is belangrijk om de aandoening te identificeren”, zegt ze.
Als je symptomen een week of twee aanhouden, ga dan naar je huisarts, stelt Gornik voor.
Gezwollen voeten, benen en enkels - vaak perifeer oedeem genoemd - kunnen een duidelijk teken zijn van congestief hartfalen. Geef de schuld aan de zwaartekracht: Als het hart niet in staat is om effectief bloed te pompen omdat het te zwak is, zakt dat bloed naar het laagste deel van het lichaam en komt daar vast te zitten, legt Ramlawi uit. Dus wanneer moet je naar de dokter? “Als het in beide voeten is, niet slechts één, en het komt de volgende dag of de dag erna terug,” is het tijd om te onderzoeken wat de oorzaak is, zegt hij.
Angina - de technische naam voor benauwdheid op de borst - kan zich uitbreiden naar de kaak of nek. Het wordt meestal veroorzaakt door inspanning, zoals bergop lopen, of emotionele stress, zegt Dr. William Zoghbi, voorzitter van de cardiologie in Houston Methodist. “Het straalt uit”, zegt hij. “Je lokaliseert het meestal in de bovenste ledematen. Mensen denken aan de arm, maar niet zo vaak aan de kaak of de nek.” Als je pijn of ongemak wordt veroorzaakt door inspanning en wordt verlicht door rust, of als het komt en gaat, laat het dan onderzoeken, adviseert Zoghbi. Je arts zal waarschijnlijk een stresstest doen en beeldvormend onderzoek doen om uit te zoeken of je een aandoening hebt waardoor je een verhoogd risico loopt op een hartaanval of beroerte.
Na een zware maaltijd kun je last krijgen van pijn op de borst “of veel oprispingen”, zegt Zoghbi. Het waren zeker de pittige taco's, toch? Niet zo snel: Pijn op de borst die lijkt op indigestie of brandend maagzuur kan wijzen op ischemische hartaandoeningen, zegt hij. Hoewel mensen het vaak afdoen als een alledaags symptoom, is het het beste om het goed in de gaten te houden en, als het erger wordt of niet weggaat, je arts te bellen.
Het is ook belangrijk om goed op misselijkheid te letten. Voor zowel mannen als vrouwen zijn de meest voorkomende symptomen van een hartaanval pijn op de borst en kortademigheid. “Maar bij vrouwen is de kans veel groter dan bij mannen dat ze atypische symptomen vertonen,” zegt Paz. Hieronder valt misselijkheid, die je vooral serieus moet nemen als je ook last hebt van kaak- of rugpijn, licht in het hoofd of ongewone vermoeidheid.
Als je last hebt van carpale tunnelsymptomen, merk je misschien dat je pols pijn doet na het typen op je laptop; misschien krijg je een “prikken en naalden” gevoel in je vingers, of een zwakke hand waardoor het moeilijk is om de riem van je hond vast te houden. Vooral als deze symptomen gepaard gaan met kortademigheid, kunnen ze wijzen op hartamyloïdose, zegt Zoghbi. “Het is een probleem van eiwit”, legt hij uit. “Het eiwit, dat amyloïde wordt genoemd, begint zich af te zetten in verschillende delen van het lichaam. Het kan zich afzetten in het hart, in neurologische gebieden en in het gebied van de carpale tunnel.” Het goede nieuws, voegt Zoghbi eraan toe, is dat er nu een effectieve behandeling is voor de aandoening; 10 jaar geleden was dat nog niet het geval.
Klassieke pijn op de borst voelt meestal aan als druk, volheid of samenknijpen en wordt vaak erger bij inspanning en gaat dan weg voordat het later weer terugkomt. Mensen met een aortadissectie - een scheur in een van de belangrijkste slagaders van het lichaam - beschrijven plotselinge, stekende pijn in het midden van de borst die uitstraalt naar de rug. Het kan dodelijk zijn als het niet op tijd wordt opgemerkt, benadrukt Ramlawi. “Als dit maar één dag onopgemerkt blijft, is 25% tot 50% van de mensen dood”, zegt hij. “We zetten ze meestal in een helikopter en brengen ze naar een groot noodcentrum waar ze onmiddellijk een open hartoperatie ondergaan.” Als het snel wordt ontdekt, is er een goede overlevingskans, voegt hij eraan toe. “Het probleem is dat patiënten het vaak niet herkennen. Ze doen het af als iets anders en blijven thuis en komen niet naar het ziekenhuis.” Als je dit soort stekende pijn ervaart, behandel het dan als een noodgeval.
Volgens Dr. Charles Davidson, een interventioneel cardioloog, is hartklepaandoening een groeiend aandachtsgebied bij de diagnose en behandeling van hartaandoeningen. Terwijl coronaire aandoeningen optreden wanneer de slagaders die het hart van bloed voorzien geblokkeerd raken, duiden hartklepaandoeningen erop dat de hartkleppen niet goed werken. In tegenstelling tot een plotselinge hartaanval ontwikkelt een hartklepaandoening zich langzaam, gedurende vijf tot tien jaar. Veel patiënten krijgen pas later in het ziekteverloop klachten, als ze die al krijgen, zegt Davidson.
Degenen die wel merken dat er iets mis is, melden vaak dat ze zich “een beetje ouder voelen, of een beetje vermoeider”, voegt hij eraan toe. “Ze denken er niet echt aan.” Toch verminderen ze, misschien zonder het te merken, hun activiteiten of passen ze hun dagelijkse routine aan. Als een arts vraagt of iemand twee trappen op kan lopen, kan iemand met een hartklepaandoening antwoorden: “Nou, natuurlijk. Maar ik moet stoppen na de eerste trap.”
Davidson zegt dat het essentieel is om op deze veranderingen in dagelijkse vaardigheden te wijzen, want hoe eerder artsen ontdekken dat er een probleem is, hoe sneller ze het kunnen behandelen.