Onderzoek 'voltooid leven': duizenden mensen hebben doodswens. Soms.

Zo’n 43.000 mensen in Nederland hebben een actieve doodswens, zonder dat ze ernstig ziek zijn en ze hebben hier ook al serieus over nagedacht. Binnen deze groep zijn er zo’n 10.000 mensen die hun leven daadwerkelijk willen beëindigen. Een derde van deze laatste groep zou hier hulp bij willen, twee derde stapt liever zelf uit het leven. Maar lang niet altijd willen die mensen stabiel dood. Uit de interviews bleek dat de doodswens van de 55-plussers lang niet altijd even sterk is en ook weer kan verdwijnen. De wens om te sterven wordt „vaak afgewisseld met een wens om te leven”, schrijven de onderzoekers. Van de mensen die hun leven werkelijk willen beëindigen zegt bijna 30 procent dat ze die wens al hun hele leven hebben.

Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek en het UMC Utrecht, die zich in opdracht van het kabinet over het dossier 'voltooid leven hebben gebogen. Het onderzoek draait om mensen die wel verlangen naar de dood, maar niet onder de huidige euthanasiewet vallen, omdat er geen medische reden is voor euthanasie.

Er is niet één soort persoon met een doodswens. Mensen met een passieve doodswens verlangen naar het einde, maar willen niet handelen om het dichterbij te brengen. Mensen met een actieve wens hebben bijvoorbeeld zelfdoding overwogen, of een behandelverbod opgesteld. Onder hen zijn er dus ruim 10.000 mensen met een "wens tot levensbeëindiging", zoals de onderzoekers het noemen.

Wisselend verlangen

Veel mensen die een doodswens koesteren, willen niet meteen dood. Zelfs onder de mensen met een wens tot levensbeëindiging, zei een derde van de ondervraagden dat de wens om te leven de afgelopen week sterker was dan het verlangen naar de dood. Voor de helft is het verlangen wisselend: ze denken er niet altijd even veel aan.

Omdat de redenen voor de doodswens van deze groep mensen minder permanent zijn dan bijvoorbeeld bij mensen met een terminale aandoening, lijkt ook de doodswens zelf minder in beton gegoten.

Niet altijd oplosbaar

Aan de ene kant kunnen factoren als eenzaamheid, het gevoel anderen tot last te zijn of fysieke aftakeling het verlangen naar de dood versterken. Onafhankelijkheid en het gevoel verbonden te zijn met andere mensen kunnen de doodswens juist verminderen.

De doodswens is niet "onomkeerbaar", aldus de onderzoekers. "Tegelijkertijd is het belangrijk om te onderkennen dat doodswensen en het existentieel lijden dat daaraan ten grondslag ligt, niet altijd oplosbaar zijn."

Relatief veel vrouwen

Onder de mensen met een doodswens zijn relatief veel vrouwen (67 procent). Een flink deel van de ondervraagden, 28 procent, kampt al het hele leven met een doodswens. De onderzoekers adviseren dit verder te onderzoeken.

Voor het onderzoek vulden 21.000 55-plussers een vragenlijst in. Ook werden mensen geïnterviewd, onder wie huisartsen, en werden toegekende en afgewezen euthanasieverzoeken bestudeerd.