Van je hart tot je hersenen: dit doet een hittegolf met je lichaam

Ons lichaam is er veel aan gelegen om de temperatuur niet hoger te laten oplopen van 37 graden. Dat wordt moeilijker als de omgevingstemperatuur boven de 30 graden komt. Grosso modo kunnen we op drie manieren hitte afvoeren, schrijft het Nieuwblad. Door verdamping (van zweet, of van ­water dat we over ons hoofd ­gieten), door geleiding (wanneer er een koele bries langs ons ­lichaam strijkt) en door straling (wanneer ons lichaam warmte afgeeft aan de omgeving).

Maar als de omgevingstemperatuur tijdens een hittegolf uitkomt boven onze huidtemperatuur (30 tot 35° C), volstaat zweten\ niet altijd meer om alle overtollige warmte kwijt te raken, waardoor onze ­lichaamstemperatuur flink boven de 37° C kan uitstijgen en over­verhitting dreigt. Dat heeft gevolgen voor diverse weefsels en organen.

Wanneer de temperatuur buiten ons lichaam oploopt, stuurt de ­hypothalamus – de thermostaat van ons lichaam – vanuit onze ­hersenen signalen naar oppervlakkig gelegen bloedvaten in onze huid, met de opdracht om uit te ­zetten. Zo vloeit warm bloed uit ons binnenste naar onze buitenkant, waar het kan koelen aan de lucht.

Als die maatregel niet volstaat zet de ­hypothalamus de zweetklieren in werking. Die scheiden zweet uit op de huid, waar het kan verdampen. Dat heeft een verkoelend effect, omdat bij die verdamping warmte aan het lichaam wordt onttrokken.

Wanneer de bloedtoevoer naar ­onze huid verhoogt door de warmte, loopt die naar het hart navenant terug. Ons hart moet harder en sneller pompen om alle organen te voorzien van voldoende zuurstof. Als dat niet lukt, kan dat leiden tot pijn op de borst (hartvang of angina pectoris), een infarct of een hartstilstand. Hartziekte is de hoofdoorzaak van oversterfte door hittegolven, zeker bij mensen die al kampen met hart- en vaatproblemen.

Als uitgezweet vocht niet wordt aangevuld door te drinken, daalt het bloedvolume, waardoor het hart minder bloed per minuut kan rondpompen, de hartslag stijgt en de bloeddruk daalt. In extreme gevallen kan dat leiden tot een hitteslag met ­stuipen, bewustzijnsverlies, coma en overlijden.

Schade aan de longen is de tweede grootste oorzaak van oversterfte door hitte. Hitte verergert luchtvervuiling, en inademing van hete, vervuilde lucht kan aandoeningen als astma en COPD (chronische luchtwegontsteking) verergeren.

Wanneer we ons lichaam niet meer gekoeld krijgen en onze lichaamstemperatuur te hoog oploopt, ­kunnen onze hersenen oververhitten. Daardoor raakt de hypothalamus, de kleine hersenkern die ­onze temperatuur regelt, van slag. Door die ontregeling krijgen we geen dorstprikkels meer en ­stoppen we met zweten. De warmte blijft zich in ons lichaam opstapelen en onze lichaamstemperatuur kan doorschieten naar 42-43 graden. Dat resulteert in een hitteslag, waarbij we ons coördinatievermogen verliezen, gedesoriënteerd ­raken, braken en wartaal uitslaan, en finaal het bewustzijn kunnen verliezen.

Uitdroging leidt tot een verminderde nierfunctie. Tegelijk brengt de afbraak van spierweefsel meer ­afvalstoffen in het bloed. Het ­onevenwicht tussen vraag en aanbod in de nierwerking kan leiden tot nierfalen. Ook kunnen hart­falen en shock door de hitte aan­leiding geven tot nierfalen.

Verlies van vocht en opgeloste ­zouten door de hitte kan leiden tot pijnlijke spierkrampen.

Bron(nen): Het Nieuwsblad