Spannend tot het eind: Nog 15 zetels onzeker

Iedereen praat over de zetelaantallen en de nek-aan-nek race tussen Samsom en Rutte. Maar wat zit er onder die ontwikkelingen? over de spectaculaire verschuivingen. Waar liggen de kansen en risico's in de laatste dagen van de campagne? Door de onderzoeksresultaten van de week voorafgaande aan het RTL4-debat op 26 augustus te vergelijken met die van afgelopen donderdag/vrijdag is goed te zien hoe groot de verschuiving is geweest en waar de kansen en mogelijkheden liggen voor met name VVD en PvdA in de laatste paar dagen:     Door het stemvoornemen af te zetten tegen diverse demografische kenmerken is goed te zien hoe de samenstelling van het electoraat tussen de partijen verschilt. Hoewel de percentages woensdagavond kunnen veerschillen zullen de patronen het zelfde zijn:

• In die 2 weken is de PvdA 14 zetels gestegen en de SP 12 zetels gedaald.

• Twee weken geleden gaf nog 43% van de PvdA-kiezers uit 2012 op weer PvdA te stemmen en won de PvdA amper van andere partijen. Op dit moment geeft 68% van de PvdA-kiezers uit 2010 aan nu weer PvdA te stemmen. En wint de PvdA van alle kanten: 11% van de D66-kiezers uit 2010, 8% van de SP-kiezers uit 2010, 7% van de CDA-kiezers uit 2010 en 5% van de PVV-kiezers uit 2010. Waar waren de grootste verschuivingen?

• Inmiddels twijfelt nog 33% van de kiezers, maar 2/3e van die groep geeft wel aan welke partij ze denken te kiezen. Onder degenen die zeker weten welke partij te stemmen is de VVD sterker dan de PvdA (24% tegen 20%). Onder de twijfelende kiezers is de PvdA duidelijk sterker dan de VVD (23% tegen 14%).
• Zoals we vrijdagavond al meldden kunnen door strategisch stemmen nog 15 zetels verschuiven in de richting van VVD en PvdA. Beide partijen kunnen dan nog zelfs in de buurt komen van 40 zetels. Dat zal met name ten laste gaan van PVV, SP, D66 en CDA. (Bij het nadenken over regeringscoalities dient rekening gehouden te worden met het feit dat VVD en PvdA samen 30 zetels hebben en Groen Links en D66 ieder 5 zetels.) Uit deze tabel is af te lezen dat vooral PvdA en VVD nog twijfelaars kunnen aantrekken. Dat gaat dan ten koste van de andere, kleinere partijen:

• Vrouwen stemmen duidelijk meer SP. Dat is ook, maar in wat mindere mate het geval met PvdA. Mannen stemmen meer VVD , D66 en CDA
• VVD is duidelijk sterker bij kiezers onder de 45, PvdA duidelijk onder kiezers boven de 45. SP en PVV het sterkst in de middelbare leeftijdsgroepen. Het CDA bij kiezers boven de 65 jaar en D66 en Groen Links bij de jongste kiezersgroepen.
• SP en PVV zijn veruit de sterkste partijen bij de kiezers met lagere opleiding. Bij kiezers van VVD, D66 en Groen Links is het andersom. PvdA heeft nu wel in vrijwel gelijke mate aanhang bij kiezers met hoge en lage opleiding. (Twee weken geleden was dat niet zo, en was de PvdA zwakker bij de kiezers met lagere dan met hogere opleiding).
• Bij het inkomen van het huishouden zien we ongeveer dezelfde patronen als bij opleidingsniveau. Maar de PVV is dan wel vooral een partij van middeninkomens en niet lagere inkomens. Bij de VVD zijn de verschillen in aanhang tussen hoge en lage inkomens groter dan bij de hoge en lage opleiding. Bij D66 en Groen Links is het andersom.
• Opmerkelijk bij het stemvoornemen gerelateerd aan religie is dat onder de Rooms-Katholieken het CDA nu maar op de 4e plaats staat met 13% (achter VVD, PvdA, PVV en SP). Bij NH is het stemvoornemen voor de VVD (27%) groter dan voor het CDA (20%). Bij de Gereformeerden staat het CDA bovenaan (22%), op 1% gevolgd door ChristenUnie (21%).