Ik ben Facebooker, dus ik besta...

‘Sociale’ media hebben een ‘sociale’ revolutie tot stand gebracht. Niet alleen ons onlinegedrag, maar ook de maatschappij en de economie zijn veranderd door de ‘sociale’ ingenieurs. De Franse filosoof René Descartes schrijft: “Ik denk, dus ik besta.” Tegenwoordig kunnen we dit vervangen door: “Ik ben een Facebooker, dus ik besta.” Doe ik niet mee, dan besta ik niet, hoor ik er niet bij. De vraag is: waarbij en wil ik daar wel bijhoren? Het is namelijk riskant bedrijven als Facebook, Twitter, Google, You Tube en LinkedIn te vertrouwen. Ze gaan aan de haal met persoonlijke informatie en zijn puur gefixeerd op financieel gewin. Geen enkel verschil met Shell of Philips. Het tweede kwartaal van dit jaar maakte Facebook een nettoverlies van 157 miljoen dollar. Een afstraffing van de beursgang van de netwerksite. Facebook is een bedrijf met een geniaal businessconcept. Men profileert zich als een vriendelijke instelling die mensen gratis met elkaar in contact brengt, maar het gaat louter om handel in gratis verstrekte persoonlijke gegevens, waarmee de oprichters (ook van andere voornoemde technologie-ondernemingen) schaamteloos rijk worden. De gebruikers zijn bron en doelgroep, want de persoonlijke informatie die ze aan Facebook geven wordt verkocht aan de hoogste bieder – die de gebruikers vervolgens bestoken aan de hand van de verschafte gegevens. Netwerksites zijn gratis voor gebruikers, alleen duur betaalde advertenties van het bedrijfsleven brengen geld in het laatje. Hoe meer ‘vrienden’, hoe interessanter voor adverteerders. Dat is de zwakke plek van deze bedrijven en daarom tegelijkertijd het probleem voor de gebruikers. Met uitzondering van publieke diensten als onderwijs en zorg, waar we belasting voor betalen, dienen we ter bescherming van onze persoonlijke integriteit elke ‘gratis’ dienst te wantrouwen. Leidt het digitale netwerk tot meer geluk? Neemt de menselijke waardigheid erdoor toe? Integendeel. De transparate werkelijkheid maakt mensen niet socialer, maar eenzamer en geïsoleerd binnen de ‘verbonden’ massa. Men drijft op de illusie van ‘alles delen’. Feitelijk zijn we echter ontaard in een egocentrisch bestaan. Mobiel, maar losgehaald van gemeenschappen. Op het internet is immers nauwelijks sprake van echte verbondenheid. Facebookgebruikers zijn overgeleverd aan kortstondige, oppervlakkige en simplistische bindingen. Een hyperrealiteit waarin het onderscheid tussen werkelijkheid en onwerkelijkheid is verdwenen. Wat fake is, is ook echt. Alles gebeurt open, onder enorme groepsdruk. We denken niet meer zelf, maar voeren uit wat van ons wordt verwacht. De ‘like-cultuur’ is een treurige bedoening voor infantiele figuren. Moet ik echt alles weten van vrienden, ‘vrienden’, ouders en kinderen? Niemand is gevraagd zichzelf bloot te geven aan adverteerders. En wat te denken van het feit dat kinderen alles van hun ouders op Facebook kunnen zien? – en omgekeerd. Het is één grote masturbatieshow van zelfpromotie. In het tijdperk van het narcistische exhibitionisme wonen we online, ontdaan van onze privacy en opgescheept met een vernietigende erosie aan fatsoenlijke omgangsvormen. Uiteindelijk zal Facebook ten onder gaan. Op de eerste plaats omdat de site vooral mobiel wordt gebruikt. Dit levert minder geld van adverteerders op, omdat de relatief kleine schermpjes ongeschikt zijn voor advertenties zoals grotere schermen kunnen bieden. Vervolgens is uit onderzoek gebleken dat de ‘like-cultuur’ uit veel nepaccounts bestaat en dat slechts 1 procent effectief binding voelt met wat is ‘geliked’. Ten derde is de privacy van gebruikers doorslaggevend. Facebook draait voor 85 procent op advertentie-inkomsten. Jongeren ontdekken inmiddels dat je zorgvuldiger met je identiteit moet omgaan. Het internet is een spionnenmachine, ’s werelds grootste databank met persoonlijke informatie, waarvan werkgevers, allerlei instanties en geheime diensten gretig gebruik van maken. Iedereen is geheimagent in een wereld zonder persoonlijke geheimen. We weten precies van elkaar wat we doen, kopen, eten, met wie we het bed in duiken, etc. ‘Sociale’ media promoten het gevoel dat deze uitverkoop van gevoelens een natuurlijke gang van zaken is. Big Brother is watching you. Deze keer niet vanuit de staat, maar vanuit de burger zelf. De infantiele intelligentie zegeviert. De internetgeneratie zal langzamerhand weer persoonlijke geheimen koesteren en zich gaan verzetten tegen de agressieve onelinerevolutie die de waardigheid van het individu bedreigt. Dit proces is reeds gaande. Amerikaanse jongeren gebruiken steeds meer websites die hun identiteit respecteert. Bijvoorbeeld Tumblr in plaats van Facebook. Machines kunnen nooit het mysterie van het individu bewaken. Privacy is niet alleen cruciaal voor vrijheid, maar ook om als individu een zeker geestelijk evenwicht te bereiken. De ‘sociale’ tirannie moet worden bestreden, anders wordt het individu verpletterd en neemt een grenzeloze transparantie het moderne leven over. Boeken van Etienne Kuypers www.etiennekuypers.com Speakers academy Etienne Kuypers