Wereldwijde vervuiling door fijnstof koelt de aarde af

Een speciale klimaatcamera op een satelliet heeft het afgelopen jaar gemeten waar de meeste fijnstof in de lucht hangt. De zwaarste vervuiling werd gemeten in India, Centraal-Afrika en Zuid-Amerika.

De SPEXone-camera, een Nederlandse uitvinding, wordt eveneens gebruikt om te onderzoeken hoe minuscule stofdeeltjes bijdragen aan de opwarming van de aarde.

Veel fijnstof komt vrij door branden. "Het gaat om bosbranden, maar ook om brandlandbouw", zegt Aaldert van Amerongen, hoofd van het aardobservatieprogramma bij SRON tegen de NOS. "Daarbij steken boeren de resten die overblijven na de oogst in brand."

Fijnstof bestaat uit allerlei soorten deeltjes. Sommige zijn afkomstig van fabrieken en verkeer, zoals zwaveldeeltjes. Andere hebben een natuurlijke bron, zoals zeezout, Saharazand en stuifmeelkorrels.

Uit de nieuwe metingen blijkt dat Europa minder last heeft van luchtvervuiling dan vroeger. "Dat is een enorme verbetering sinds de jaren 80", zegt Van Amerongen. "Door katalysatoren in auto's en andere milieumaatregelen."

SPEXone levert niet alleen een gedetailleerd beeld van de hoeveelheid fijnstof in de lucht, maar maakt ook onderscheid tussen de verschillende soorten deeltjes. Dat is belangrijk voor klimaatonderzoek. Roetdeeltjes, die zwart zijn, nemen zonlicht op en zorgen voor extra opwarming. Andere deeltjes, zoals stof en zwavel, kaatsen juist zonlicht terug en hebben een verkoelend effect.

Invloed op temperatuur en wolken

Fijnstof beïnvloedt niet alleen de temperatuur direct, maar speelt ook een rol bij de vorming van wolken. Waterdamp hecht zich aan deeltjes, waardoor er sneller druppels ontstaan. "Als je veel aerosolen in de lucht hebt, krijg je veel druppeltjes waardoor wolken helderder zijn. Ook leeft de wolk langer", zegt Van Amerongen. "Dit heeft een afkoelend effect."

Toch blijft de exacte invloed van fijnstof een belangrijke vraag. Wetenschappers schatten dat de verkoeling tussen de 0,2 en 0,9 graden Celsius ligt, maar willen dit preciezer vaststellen. SPEXone helpt daarbij door te meten hoeveel licht de deeltjes opnemen of weerkaatsen en hoe groot ze zijn.

De aarde warmt op, maar dat verklaart niet alle temperatuurrecords van de afgelopen jaren. Mogelijk spelen fijnstof en wolken hierin een grotere rol dan gedacht. "We denken dat we daar met hulp van deze data wat puzzelstukjes kunnen leggen", zegt Van Amerongen.

Bron: NOS.nl

Lees ook

Onderzoek wijt miljoen overlijdens wereldwijd aan fijnstofpieken

Longfonds: met kerst liever ledkaarsen dan echte vanwege fijnstof

Nóg een goede reden voor vuurwerkverbod: meer fijnstof op één dag dan alle wegverkeer in heel jaar