De 10 geboden voor een goede arts

De patiënt is een zorgconsument geworden en daarbij geldt: hoe meer, hoe beter. Artsen lijken daardoor meer en meer op kooplui die tests, scans, pillen en allerhande therapieën in de aanbieding hebben. Concurreren moeten ze ook; dat heet de marktwerking in de zorg en dat zou ergens goed voor moeten zijn. Maar goeie artsen zijn geen verkopers of marketeers.

In het prestieuze British Medical Journal verscheen een blog over 'de 10 geboden voor een goede arts'. Ze zijn met humor geformuleerd, maar stimuleren artsen om na te denken over de spelletjes die de farmaceutische industrie en de fabrikanten van medische apparatuur met hen spelen, over wat 'echte' wetenschappelijke evidentie is en over ethisch denken in de zorg.

De 10 geboden

1. Gij zult iemand behandelen op grond van het risico en niet op grond van de risicofactor
   Een risicofactor is een kenmerk dat de kans op het krijgen of het verergeren van een ziekte voorspelt, zoals een hoog cholesterolgehalte. De arts moet zich concentreren op het risico dat je een hartinfarct krijgt en niet het cholesterolgehalte op zich behandelen. Als je ongezond leeft en hart- en vaatziekten veelvuldig in de familie voorkomen, zal een lager colesterolgehalte de kans dat je een hartinfarct krijgt nauwelijks verkleinen.
2. Gij zult voorzichtig met het toevoegen van medicijnen aan bestaande polyfarmacie
   Polyfarmacie komt vaak voor bij ouderen. De ouderdom komt met gebreken en de patiënt is in behandeling bij de huisarts en verschillende specialisten, die allemaal medicatie voorschrijven maar dat niet altijd van elkaar weten. Terughoudendheid met het voorschrijven van nieuwe medicatie is geboden, omdat er vervelende interacties tussen verschillende middelen kunnen optreden.
3. Gij zult uitgaan van het effect van geneesmiddelen als daar harde bewijzen voor zijn
   Het effect van een middel dient te zijn aangetoond in goed opgezette wetenschappelijke onderzoeken met harde outcome-maten (het aantal patiënten dat een beroerte krijgt, het aantal patiënten met kanker die uitzaaiingen krijgen) en niet met dingen als de hoogte van de bloeddruk.
4. Gij zult u niet laten afleiden door surrogaat outcome-maten, want zij vertekenen het beeld
   Zo werd er lange tijd een betablokker voorgeschreven die weliswaar de bloeddruk verlaagde, maar naar later bleek geen invloed had op de kans dat iemand een beroerte kreeg.
5. Gij zult geen richtlijnen aanbidden, want dat zijn slechts creaties van werkgroepen
   Richtlijnen vertellen artsen o.a. hoe hoog de labwaarden van een patiënt dienen te zijn, maar artsen moeten ook rekening houden met de individuele patiënt (lichaamsbouw, levensstijl en wensen/behoeften). Bv. volgens de richtlijnen mogen we geen te hoog bloedsuikergehalte hebben. Bij een vrouw van 80 zou dat er echter toe kunnen leiden dat ze sneller botbreuken oploopt als ze valt.
6. Gij zult gegevens over Relatieve Risico Reducties (RRR) met een korreltje zout nemen
   Wat significant is voor een grote groep Amerikanen kan in de dagelijkse praktijk bij een individuele patiënt anders uitpakken. RRR is een kreet die veel gebruikt wordt door farmaceutische bedrijven om hun waar aan de man te brengen.
7. Gij zult de Numbers Needed to Treat (NNT) kennen
   Met NNT wordt bedoeld het aantal patiënten dat gedurende een bepaalde periode moet worden behandeld om een ongunstig resultaat te voorkomen. Voor veel medische ingrepen, geldt dat je een relatief groot aantal mensen moet behandelen om een (klein?) aantal patiënten te redden, maar je stelt wel al die patiënten bloot aan de bijwerkingen en risico's van de behandeling. Dat is informatie die belangrijk is voor de patiënt. De NNT is ook belangrijk om de kosten van de zorg te berekenen. 
8. Gij zult niet dineren met artsenbezoekers of medische congressen bezoeken in luxe-oorden
   Een medisch congres bezoeken is uiteraard niet verkeerd, maar moet dat gefinancierd worden door de farmaceutische industrie? De artsenbezoeker kan ook naar de praktijk/het ziekenhuis komen.
9. Gij zult beslissingen m.b.t. mogelijke behandelingen delen met de patiënt en de patiënt inlichten over de voor- en nadelen
   Wat wil de patiënt graag bereiken? Wat zijn de risico's die verbonden zijn aan een bepaalde keuze? Wat is belangrijker: de duur of de kwaliteit van je leven?
10. Gij zult de oudere patiënt eren
    Hij loopt de grootste risico's, zowel op ziekten als op bijwerkingen, interacties en overdoseringen van medicatie en complicaties bij een groot aantal behandelingen.

Bron(nen): Psychology Today