Amerika heeft bijna geen geld meer, en het kan niemand iets schelen

Een economisch spook achtervolgt Amerika. Het is er ook een waar veel Amerikaanse politici - Republikein en Democraat - veel over praten, maar niet graag iets aan doen. Tot het onoplosbaar is en dat duurt vermoedelijk niet lang meer.

De naam van die dreigende schaduw is de Nationale Schuld van de Verenigde Staten: wat het Amerikaanse ministerie van Financiën definieert als "de hoeveelheid geld die de federale overheid heeft geleend om het uitstaande saldo van uitgaven die in de loop der tijd zijn gedaan, te dekken". Kortgezegd: schuld.

Als u naar de website van het ministerie van Financiën gaat, kunt u zien hoe groot die schuld is. Medio mei was dat 34,5 biljoen dollar. Het tempo van de groei van die schuld is al even verbazingwekkend. Elke 100 dagen wordt er ongeveer 1 biljoen dollar toegevoegd aan de Amerikaanse staatsschuld. Een biljoen is 1000 miljard

Historisch gezien heeft de Amerikaanse staatsschuld enorme proporties aangenomen tijdens nationale noodsituaties zoals de Tweede Wereldoorlog. De financiering van dergelijke buitengewone maatregelen, maar ook van meer alledaagse overheidsactiviteiten zoals de ontwikkeling van infrastructuur, is waar de Amerikaanse staatsschuld traditioneel voor gebruikt wordt.

Amerika voert momenteel echter geen echte oorlog met een tegenstander die lijkt op Nazi-Duitsland. De federale overheid geeft ook niet veel uit aan infrastructuur, te oordelen naar de staat van de Amerikaanse snelwegen.

De waarheid is dat de snelle groei van de Amerikaanse staatsschuld door twee factoren wordt aangedreven. De eerste is de uitgaven aan grote programma's zoals Sociale Zekerheid, Medicare en wat inkomenszekerheid wordt genoemd (bijvoorbeeld werkloosheidsuitkeringen).

Samen vormden deze programma's 68 procent van de uitgaven van de federale overheid in 2023. Naarmate het tempo van de pensionering van de boomers versnelt, zal dat cijfer stijgen.

De tweede factor is dat de belastinginkomsten van de Amerikaanse overheid de overheidsuitgaven niet dekken. Anders gezegd: Amerikanen - mensen en bedrijven - betalen te weinig belasting.

In 2023 zal de federale overheid bijna 4,5 biljoen aan inkomsten innen, maar 6,16 biljoen uitgeven. Deze trend is al enige tijd aan de gang. Sinds 2000 hebben opeenvolgende presidenten en Congressen deze kloof tussen inkomsten en uitgaven gedicht door de staatsschuld uit te breiden.

De economische gevolgen van deze trend zijn welbekend. Ten eerste wordt de economische groei belemmerd door een opwaartse druk op de rentetarieven. Zoals het tweepartijdige Committee for a Responsible Federal Budget stelt: "Elk procentpunt van de schuld ten opzichte van het BBP verhoogt de rentetarieven met ongeveer vijf basispunten". Dat betekent minder productiviteit en dus minder economische groei.

Ten tweede leiden een groeiende staatsschuld en hogere rentetarieven op die schuld meer kapitaal weg van de particuliere sector en naar staatsobligaties. De minder productieve publieke sector gaat dus gestaag een grotere rol spelen in de economie. Ook dat vertaalt zich in minder economische groei.

Nog een ander negatief effect van een uitdijende staatsschuld is de impact ervan op het vertrouwen van individuele en institutionele beleggers in de kredietwaardigheid van de Amerikaanse overheid. Weinig dingen zouden vernietigender zijn voor de Amerikaanse economie dan dat dit vertrouwen fataal wordt aangetast doordat binnenlandse en buitenlandse beleggers concluderen dat de Amerikaanse overheid niet aan haar schuldverplichtingen kan voldoen. Dat lijkt tientallen jaren uitgesloten. Maar dat is het niet langer. De schuldenkruik gaat te water tot hij barst omdat de kapitaalmarkt gaat twijfelen aan de kredietwaardigheid van de Amerikaanse overheid.

Deze problemen worden goed begrepen door wetgevers aan beide zijden van de Amerikaanse politieke scheidslijn. In oktober 2023 stelde een bipartisan groep Congresleden voor om een bipartisan federale schuldcommissie op te richten om dit probleem aan te pakken. Maar maandenlang heeft dit voorstel moeite gehad om aan te slaan. Waarom?

Eén reden is dat wetgevers van beide partijen weinig motivatie hebben om het probleem aan te pakken. Het is bijvoorbeeld moeilijk in te zien hoe een significante vermindering van het groeitempo van de staatsschuld (laat staan een vermindering van de omvang van de staatsschuld in reële termen!) kan voorkomen dat er fors moet worden bezuinigd op de programma's voor uitkeringen. Dat proberen te verkopen aan de miljoenen gepensioneerde en binnenkort gepensioneerde progressieve en conservatieve Amerikanen die een deel van hun inkomen uit deze programma's ontvangen, is een electorale Mission-Impossible. Je kunt geen verkeizingen winnen als je zegt de uitkeringen aan te pakken. En je kunt ze ook niet winnen als je zegt dat je de belastingen gaat verhogen

Iedereen die zelfs maar suggereert dat bezuinigingen onvermijdelijk zijn, zou te maken krijgen met een electorale tegenreactie van deze aanzienlijke segmenten van het Amerikaanse electoraat: mensen die overigens veel vaker gaan stemmen dan jongere Amerikanen. Het is niet voor niets dat zowel Joe Biden als Donald Trump grote bezuinigingen op de uitgaven voor uitkeringen hebben uitgesloten.

Democraten staan erop dat elke verlaging van de staatsschuld gepaard moet gaan met belastingverhogingen. Ze beschouwen dit als essentieel als ze verlagingen van de uitgaven aan hun achterban willen verkopen. Als antwoord wijzen de Republikeinen erop dat belastingverhogingen meer kapitaal uit de particuliere sector zullen zuigen, waardoor de productiviteit en groei zullen afnemen.

Vanuit dit oogpunt vormt de uitdaging van Amerika's staatsschuld een politieke ijzeren kooi voor zowel Democratische als Republikeinse wetgevers. Hoewel ze de mond vol hebben van een moedige aanpak van het probleem, zijn de politieke gevolgen van een daadwerkelijke aanpak voor beide partijen zeer onaantrekkelijk.

De politieke klasse van Amerika kiest er dus voor om in een fiscale onwerkelijkheid te leven. Ja, dat kan hun politieke hachje redden. Maar op de lange termijn zal het spookbeeld van de diepgaande disfunctionaliteiten van de Amerikaanse staatsschuld steeds meer van de Amerikaanse economie verduisteren. In die wereld zijn er geen winnaars.