Minister Kuipers over personeelsgebrek: ’Accepteren dat niet alles meer kan in de zorg’

De zorgkosten stijgen onevenredig hard, maar er is nog een groter probleem dan het gebrek aan geld, zegt demissionair minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers in De Telegraaf. “Er zijn gewoon niet genoeg mensen om die stijgende uitgaven te kunnen doen.”

Eén op de zeven werknemers in Nederland werkt in de zorg. De vraag naar personeel in deze sector neemt toe. Volgens een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) is in 2040 liefst één op de vier werkenden nodig in de zorg; dit loopt in 2060 zelfs op tot één op de drie als we niet ingrijpen. Passen we het beleid niet aan, dan stijgt het personeelstekort in de verpleegzorg van 26.000 medewerkers nu, naar ruim 240.000 in 2050.

We moeten daarom volgens Kuipers (63) accepteren dat 'niet alles meer kan' in de zorg en dat niet alle zorg 'om de hoek' beschikbaar is. Vooral extreem dure behandelingen ’bedreigen de solidariteit van het systeem waarin we allemaal voor elkaar betalen’, legt de D66-bewindsman uit. “Je moet soms nee zeggen als je de kosten wilt beteugelen.”

De welvaart stijgt, terwijl de bevolking vergrijst. Door voortschrijdende kennis en technologie zijn er steeds meer en betere behandelingen voorhanden. Dit is prachtig, maar zorgt ook voor verdere vergrijzing en kostenstijging. Ondertussen stuwt de mondiale markt voor medicijnen de prijzen op.

Toch blijft Kuipers positief. “Kijk eens naar de beschikbaarheid van zorg in Nederland. Als ons iets overkomt, weten we dat er zorg is. Van extreem dure medicatie tot een transplantatie: het is er. De kosten daarvan dragen we grotendeels collectief. Je hoeft er in principe geen geld voor opzij te zetten. Je hoeft niet te sparen voor de zorgkosten die je ouders straks gaan maken.”

“Alle prognoses gaan ervan uit dat we de zorg bij een toenemende vergrijzing ook kunnen blijven leveren. De zorgvraag stijgt sneller dan het aantal zorgverleners. We kunnen ons wel blind staren op de kosten, maar er zijn gewoon niet genoeg mensen om überhaupt die zorg te leveren en daarmee die stijgende uitgaven te kunnen doen. De vraag naar zorgpersoneel is de afgelopen vijftien jaar heel snel gegroeid. Als we die groei voortzetten, dan zitten we in 2030 op één op de vijf en in 2040 één op de vier. Dat is niet vol te houden.”

“Personeel is de grootste beperkende factor. Laten we er van uitgaan dat er met heel veel inspanningen ook straks één op de zes mensen met een baan in de zorg werken. Terwijl we ook mensen nodig hebben voor het onderwijs, defensie, de energietransitie. De zorg heeft nu al het allergrootste deel van de taart. Moeten we dat nog groter maken ten koste van andere sectoren? Dat denk ik niet. Dus moeten we de zaken anders aanpakken.”

“Door zorg te centraliseren én te spreiden. Als je iets op tachtig verschillende plekken doet, heb je allemaal laag volume, met een hoger risico op een slechte uitkomst en op complicaties. Als je dat meer centreert, is het efficiënter en zorgt dat voor minder vervolgkosten. Dat betekent inderdaad dat mensen niet meer alle zorg om de hoek beschikbaar hebben. Neem de geboortezorg. Moet dat altijd dichtbij zijn? Als je een zwangere vrouw met weeën de keuze voorlegt tussen iemand dichtbij of een verloskundige met kennis voor zaken verder weg, dan weet ik het antwoord wel”, aldus Kuipers.

Bron(nen): De Telegraaf