Waarom gaat het in de campagne nauwelijks over de zorg?

Kiezers vinden de zorg een belangrijk thema; het gaat iedereen aan; de begroting van het ministerie van VWS is de grootste van allemaal (ruim 100 miljard euro voor 2024); we komen net uit de coronacrisis en de zorg kent grote problemen. Toch gaat het er in de verkiezingscampagne nauwelijks over. Hoe komt dat?

“Het is verbazingwekkend hoe weinig het in deze verkiezingscampagne tot nu gaat over de zorg. Een bizarre paradox: in coronatijd hadden we het in de Tweede Kamer over niets anders. Waarom toch die oorverdovende stilte in de campagne?”, zei D66-leider Rob Jetten twee weken geleden in Nijmegen tijdens een lezing over de toekomst van de zorg. Van deze speech voor het zorgpersoneel van het RadboudUMC kreeg de rest van Nederland weinig mee.

Ouderenzorg kost nu 18 miljard euro, dit zal in 2040 naar verwachting meer dan dubbel zo hoog zijn. “De vergrijzing – en daarmee de betaalbaarheid van de ouderenzorg – zou nu het belangrijkste thema moeten zijn”, zegt CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen in het NRC.

Vanaf 75 jaar neemt de zorgvraag snel toe. Nu zijn er 1,6 miljoen 75-plussers, in 2070 zijn dat er 3,1 miljoen. Er zijn dan tegelijkertijd veel minder mensen die deze zorg kunnen bieden. “Vergrijzing is een grote tanker die maar doorvaart. Het is heel voorspelbaar; we kennen de cijfers al decennia”, aldus de statisticus.

Zorg was nooit en zal nooit een groot verkiezingsthema worden. Ook al lopen de kosten de spuigaten uit; zijn er grote personeelstekorten, wachtlijsten voor jeugdzorg, ggz-instellingen, verpleeghuizen; en zorgt de dubbele vergrijzing (er komen steeds meer ouderen, die steeds ouder worden) de komende jaren voor grote extra uitgaven.

Zorg is geen prominent campagnethema omdat 'bepaalde partijen ‘eigenaar’ zijn van bepaalde onderwerpen'. Kiezers associëren een onderwerp met een partij, legt oud-VVD-spindoctor Henri Kruithof uit. “De zorg hoort bij de SP. Het zou buitengewoon onverstandig zijn voor andere partijen, contraproductief zelfs, om dit aan de orde stellen. Dan denkt de kiezer: dit is kennelijk een probleem en daarvoor moet ik bij de SP zijn. Zo speel je de SP in de kaart.”

“Er zitten financiële grenzen aan de zorg. Je moet keuzes maken. Het ligt electoraal moeilijk als je moet uitleggen wie wel en wie niet recht heeft op een bepaalde operatie”, zegt Kruithof. “Met verschraling van de zorg maak je je niet populair”, zegt ook Van Gaalen. “Het klinkt niet sympathiek, mensen gaan er niet voor op de banken staan. Logisch: we gunnen ouderen het beste.”

Bron(nen): NRC