#wisselvandissel: van Heiland naar zondebok

Dat Jaap van Dissel de Tweede Kamer liet weten vandaag slechts een uurtje de tijd voor hen te hebben viel niet goed. Het droeg bij aan het beeld dat Van Dissel een zelfverzekerde, starre gelijkhebber is, die vooral ontzag heeft voor zichzelf.

Hoe anders begon het in maart. Het land en de politiek hingen aan de lippen van de professor: hij ging ons als Mozes leiden uit de virus-woestijn.

Een half jaar later, en een behoorlijk aantal miskleunen later, is de hastag #wisselvandissel trending en staat professor van Dissel een kritische ontvangst in de kamer te wachten. Gisteren was er een frontale aanval van een groep eminente wetenschappers over het feit dat RIVM en OMT de ontwikkeling in de kennis van het virus niet bijhouden en daardoor foute adviezen geven. Van Dissel hield zes maanden lang de mondkapjes tegen, hij bleef de grote rol van aerosolen onderschatten. En ook rond de verpleeghuizen is erg veel mis gegaan.

,,Het verhaal van Van Dissel klopt vaak niet en dat is ernstig, want het beleid is er goeddeels op gebaseerd'', zegt Fleur Agema van de grootste oppositiepartij PVV tegen het AD. ,,Ik denk niet dat het kwade bedoelingen zijn, maar op sommige punten gaat het mis. Hij freewheelt te veel.'' Van Dissels Amerikaanse collega Anthony Fauci adviseerde hem zich bij te lezen. Toen het kabinet onder druk van de Tweede Kamer alsnog het dringende advies uitvaardigde mondmaskers te dragen in winkels en horeca, herhaalde Van Dissel dat het weinig toegevoegde waarde had. ,,Ik vind dat het RIVM een beetje slachtoffer is geworden van de manier waarop het kabinet communiceert'', zegt Marco Zannoni van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement COT in het AD. ,,Het kabinet moet duidelijker uitleggen dat er meer adviseurs zijn dan het RIVM en het Outbreak Management Team (OMT). En duidelijk uitleggen waarom het wel kiest voor de ene maatregel en niet voor de andere. Nu is het alsof alles maar ad hoc besloten wordt, maar dat is maar deels waar.

Uiteindelijk moet het kabinet twee dingen met elkaar verbinden, zegt Zannoni. Enerzijds adviseren experts zoals Van Dissel over wat nodig is om het virus te bestrijden. Anderzijds is er de maatschappij die dingen moet kunnen dragen en zelf ook dingen eist. ,,Een voorbeeld is het mondkapjesbesluit. Daarvan zeiden de experts: hoeft niet. Maar er ontstond een dynamiek in de samenleving, waardoor het kabinet zei: laten we het toch maar doen. Ook al draagt het niet veel bij, alles beetjes helpen.'' Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge vindt het prima dat de RIVM-directeur zijn mening ventileert, ook al strookt die niet altijd met het kabinetsbeleid. ,,Van Dissel handelt autonoom. Het is aan het kabinet om op basis van het OMT-advies, waarvan hij de voorzitter is, tot besluiten te komen. Zolang we die rol beiden zuiver spelen, gaat dat goed.''