''Ja, maar ik heb er hard voor gewerkt,'' is misschien wel de meest gebruikte opmerking om een dure aanschaf of luxe vakantie goed te praten: je vindt dat je het verdiend hebt, dat je er recht op hebt. Dat andere armere mensen ook hard hun best doen, vergeten we voor het gemak maar even. Zo rechtvaardigen de meesten de
ongelijkheid in de samenleving, blijkt onder meer uit een nieuw experiment. ''Mensen realiseren zich natuurlijk dat er ongelijkheden zijn in een samenleving, maar diep van binnen keuren ze het goed dat het gaat zoals het gaat,'' zegt psychologieprofessor en onderzoeksleider Andrei Cimpial van de universiteit van Illinois. ''Ook al is de maatschappij scheef opgebouwd, toch denken veel mensen dat de samenleving eerlijk is. Wij wilden weten hoe dat kan.'' Voor de studie kregen volwassenen en kinderen van 8, 5 en 4 jaar oud het verhaal te horen van de fictieve planeet Teeku, waar twee volkeren leefden, de rijke Blarks en de arme Orps. De deelnemers moesten uit allerlei mogelijke redenen kiezen, die de ongelijkheid tussen de volken konden verklaren. Een grote meerderheid ging er vanuit dat eigenschappen inherent aan het volk verantwoordelijk waren voor de verschillen: misschien waren de Blarks slimmer of hardere werkers. Slechts weinigen meenden dat omgevingsfactoren, zoals het klimaat, de oorzaak konden zijn. Degene die de ongelijke welvaartsverdeling weten aan persoonlijke kenmerken van de Blarks en de Orps waren meer geneigd om de ongelijkheid in hun eigen samenleving als eerlijk en rechtvaardig te beschouwen. Dit gold voor zowel volwassenen als kinderen. ''Mogelijk zijn mensen geneigd om legitieme redenen voor ongelijkheid te bedenken, omdat ze daarmee gevoelens van onzekerheid, angst en ontevredenheid voorkomen die ontstaan als je nadenkt over de onrechtvaardigheid van het systeem,'' zegt Cimpian. ''Een beproefde methode om die vervelende gevoelens weg te nemen is om de manier waarop je over de samenleving denkt te herzien en tot de conclusie te komen dat de maatschappij eigenlijk eerlijk is en dat jij bent waar je hoort te zijn, zodat er niets is om je slecht over te voelen,'' stelt hij. "Inherente verklaringen voor inkomensverschillen zijn niet per se slecht. Maar wij denken wel dat mensen die daar te veel op vertrouwen de mate waarin de samenleving eerlijk is, overschatten.''