Hoe leren kinderen liegen en hoe laat je ze de waarheid vertellen?

Kinderen leren te liegen als ze een jaar of 2 zijn. De eerste leugens zijn ontkenningen van iets wat ze uitgespookt hebben. Vanaf 3 jaar leren ze ook 'positieve leugens' te vertellen. Dat zijn leugens die anderen ten goede komen of omdat het beleefd is. Als een kind bijvoorbeeld een verrassing heeft voor zijn moeder, zal hij niet vertellen wat het is. En als het een cadeautje krijgt, zegt het netjes 'dank u wel', ook als het er niets aan vindt. Het vertellen van dit soort leugens is een belangrijke sociale vaardigheid. Jonge kinderen leren te liegen als ze daar cognitief en sociaal aan toe zijn. Om te kunnen liegen moeten ze begrijpen dat anderen hun eigen opvattingen hebben, die niet noodzakelijk dezelfde zijn als de hunne. Een kind moet zich ook realiseren dat anderen dingen kunnen geloven die niet kloppen. Dit is een vaardigheid, 'theory of mind' genaamd, die zich langzaam ontwikkelt in de kleuterjaren. Als kinderen beter in staat zijn om te bedenken wat anderen denken en voelen, leren ze wanneer het gepast is om te liegen en om dat op een overtuigende manier te doen. Overtuigend liegen is moeilijk voor jonge kinderen. Ze slagen er vaak niet in, zeker niet als je verder doorvraagt. Uit een eerder onderzoek blijkt dat 74% van de liegende kinderen door de mand valt als ze antwoord geven op een vervolgvraag. Als kinderen ouder worden leren ze pas te begrijpen dat ze hun antwoorden op vervolgvragen moeten afstemmen op de leugen. Ongeveer 80% van de 3- en 4-jarigen vielen door de mand, maar slechts bij 50% van de 6- en 7-jarigen gebeurde dit. Als een ouder kind niet leert wanneer het gepast is om te liegen en om dat op een overtuigende manier te doen, kan dat voor problemen zorgen. Uit onderzoek is gebleken dat adolescenten met minder goede sociale vaardigheden minder overtuigend liegen dan leeftijdsgenoten met betere sociale vaardigheden. Continu liegen is echter ook een teken dat een kind zich sociaal en cognitief minder goed ontwikkeld heeft dan leeftijdsgenoten. Kinderen die veel liegen zijn vaker agressief en vertonen meer crimineel en storend gedrag. De negatieve effecten van liegen zijn afhankelijk van het feit of anderen, zoals ouders en leerkrachten, er achter komen dat het kind liegt. Het is moeilijk om na te gaan of kinderen die veel liegen zonder dat anderen er achter komen ook negatieve gevolgen hiervan ervaren. Wat kunnen volwassenen doen om een kind aan te moedigen om de waarheid te vertellen? Een nieuw onderzoek onder kinderen van 4 en 8 jaar oud werpt daar een licht op. De onderzoekers gebruikten de 'weerstand aan verleiding test'. Ze plaatsten een luidruchtig speeltje achter het kind, zodat het dit niet kon zien. De onderzoeker liet het kind dan even alleen en vroeg het om niet te gluren terwijl hij weg was. Ongeveer 80% van de kinderen gluurden. Als de onderzoeker terug kwam, vroeg hij of het kind gegluurd had. Het kind kan dan liegen en dit ontkennen en 67,5% van de kinderen in deze studie deed dat. De onderzoekers wilden ook weten of dreigen met straf, zoals 'je komt in de problemen als je gegluurd hebt', en een beroep doen op hun eerlijkheid van invloed waren op hoe vaak de kinderen logen. Ze probeerden op 2 manieren een beroep te doen op hun eerlijkheid: enerzijds door te zeggen dat de onderzoeker 'blij zal zijn als je de waarheid zegt' en anderzijds dat 'de waarheid vertellen het juiste is om te doen'. Als de onderzoekers geen beroep deden op de eerlijkheid van de kinderen, loog meer dan 80% van de kinderen, ongeacht of er gedreigd werd met straf of niet. Zeggen dat de waarheid vertellen de onderzoeker blij zou maken zorgde ervoor dat nog maar 50% van de kinderen loog, zowel met als zonder dreiging met straf. Zeggen dat de waarheid vertellen het juiste is om te doen bracht het aantal liegende kinderen terug tot 40%, maar alleen als er niet gedreigd werd met straf. Als er gedreigd werd met straf in deze situatie loog 80% van de kinderen. Als je wil dat een kind de waarheid vertelt, adviseren de onderzoekers om het kind gerust te stellen dat het niet in de problemen zal komen door op te biechten wat het fout heeft gedaan en te zeggen dat je blij zal zijn als het het de waarheid vertelt. En dan moet je maar hopen dat je kind niet tot de 40% behoort die hoe dan ook blijft liegen.

Bron(nen): The Guardian