Over de erfelijkheid van Alzheimer: je erft het veel vaker van he moeder dan van je vader

Alzheimer is een verwoestende ziekte die miljoenen mensen wereldwijd treft. De ziekte staat bekend om het vernietigen van herinneringen, het verlies van onafhankelijkheid en de onmogelijkheid om zich te verbinden met geliefden. Naar schatting hadden in 2020 meer dan 55 miljoen mensen wereldwijd dementie, waarbij Alzheimer de meest voorkomende vorm is, goed voor 60-70% van alle gevallen. Gezien de vergrijzing van de bevolking is het cruciaal om beter te begrijpen hoe deze ziekte ontstaat, hoe deze kan worden behandeld en mogelijk voorkomen. Een van de belangrijkste vragen hierbij is: hoe erfelijk is Alzheimer?

Recent onderzoek heeft aangetoond dat de genetische aanleg voor Alzheimer sterker beïnvloed wordt door de genen van de moeder dan die van de vader. Een studie gepubliceerd in JAMA Neurology ontdekte dat mensen van wie de moeder geheugenverlies had, een grotere kans hadden om Alzheimer te ontwikkelen in vergelijking met mensen van wie alleen de vader geheugenverlies had of mensen zonder familiegeschiedenis van geheugenverlies .

De studie analyseerde gegevens van 4.413 mensen tussen de 65 en 85 jaar oud die geen cognitieve problemen hadden. Het gebruik van een grote steekproef maakt de resultaten betrouwbaarder dan eerdere onderzoeken. De onderzoekers gebruikten positronemissietomografie (PET) scans om de hersenen van de deelnemers te scannen op markers van Alzheimer, zoals amyloïde plaques. Deze plaques ontstaan wanneer beta-amyloïde-eiwitfragmenten samenklonteren en worden beschouwd als een belangrijke oorzaak van de schade en dood van hersencellen bij Alzheimer .

De resultaten toonden aan dat deelnemers van wie de moeder geheugenverlies had, hogere niveaus van beta-amyloïde hadden, ongeacht de leeftijd waarop het geheugenverlies bij de moeder begon. In vergelijking hiermee hadden deelnemers van wie alleen de vader laat (na de leeftijd van 65 jaar) geheugenverlies had, en degenen zonder familiegeschiedenis van geheugenverlies, normale beta-amyloïde niveaus .

Een mogelijke verklaring voor de sterkere invloed van maternale genen is mitochondriale disfunctie. Mitochondriën zijn de energieproducerende structuren binnen onze cellen en worden alleen via de moeder doorgegeven. Deze structuren hebben hun eigen DNA, dat mutaties kan bevatten die hun functie kunnen verstoren. De hersenen verbruiken ongeveer 20% van de energie van het lichaam, dus disfunctie in mitochondriën kan leiden tot cognitieve stoornissen en mogelijk Alzheimer .

Naast mitochondriale disfunctie suggereert het onderzoek dat het overwegen van genderspecifieke familiale geschiedenis cruciaal kan zijn bij het identificeren van mensen met het grootste risico op Alzheimer. Een volgende stap kan zijn om te bepalen of DNA van de moeder, specifiek het X-chromosoom, een rol speelt in de ontwikkeling van de ziekte .

Hoewel genetica een belangrijke rol speelt, zijn er ook vele modificeerbare risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van Alzheimer. Deze omvatten diabetes, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en een slecht dieet. Het aanpassen van levensstijlkeuzes kan helpen om het risico op het ontwikkelen van Alzheimer te verminderen.